اگر تمام فعالیت‌های اقتصادی را که با تولید کالا و خدمات با استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات ساخته دست بشر سر و کار دارد، به عنوان یک کل تصور کنیم، هر صنعت، زیرمجموعه‌ای از این کل است که تعداد زیادی از فعالیت‌های مشابه را شامل می‌شود.

تعریف مهم برای صنعت:به مجموعه تمام واحدهایی که در تولید، توزیع یا مصرف یک محصول یا یک دسته از محصولات مشابه فعالیت می‌کنند صنعت گفته می‌شود.

تعریف صنعت

در مورد تعریف دقیق صنعت، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. صنعت دارای تعریف‌ها و تعبیرهای متفاوتی است که بر اساس قابلیت جایگزینی محصولات، فرآیند تولید و محدوده‌های جغرافیایی ارایه شده‌اند. به‌طور مثال مایکل پورتر، صنعت را چنین تعریف می‌کند: «صنعت عبارت است از گروه شرکت‌هایی که محصولات آنها جایگزین نزدیکی برای هم هستند.»^[1]

گروه‌های صنعت

با توجه به تعاریف مختلفی که در مورد صنعت ارایه شده‌است، گروه‌های صنعتی ممکن است با استفاده از روش‌های مختلفی در کنار یکدیگر تقسیم‌بندی شوند. به طور مثال، گروه‌های صنعت تعریف شده در بورس اوراق بهادار تهران به شرح زیر می‌باشند:^[2]

1. استخراج زغال‏ سنگ
2. کشاورزی، دامپروری و خدمات وابسته به آن
3. استخراج کانه‌های فلزی
4. استخراج سایر معادن
5. نساجی
6. دباغی، پرداخت چرم و ساخت انواع پاپوش
7. محصولات چوبی
8. محصولات کاغذی
9. انتشار و چاپ و تکثیر
10. فراورده‌های نفتی، زغال کک و سوخت هسته‌ای
11. لاستیک و پلاستیک
12. فلزات اساسی
13. ساخت محصولات فلزی
14. ماشین آلات و تجهیزات
15. ماشین آلات دستگاه‌های برقی
16. ساخت رادیو تلویزیون و دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی
17. وسایل اندازه‌گیری، پزشکی و اپتیکی
18. خودرو و ساخت قطعات
19. سایر وسایل حمل و نقل
20. مبلمان و مصنوعات دیگر
21. قند و شکر
22. شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی
23. محصولات غذایی و آشامیدنی بجز قند و شکر
24. مواد و محصولات دارویی
25. محصولات شیمیایی
26. پیمانکاری صنعتی
27. رایانه و فعالیت‏‌های وابسته به آن
28. خدمات فنی و مهندسی
29. انبوه سازی، املاک و مستغلات
30. کاشی و سرامیک
31. سیمان، آهک و گچ
32. سایر محصولات کانی غیر فلزی
33. سرمایه‌گذاری‌ها
34. بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی
35. سایر واسطه‌گری‌های مالی
36. حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات

البته لازم به ذکر است که تقسیم‌بندی فوق، الزاماً متداول‌ترین گروه‌بندی صنایع نیست؛ به‌طور مثال در برخی از متون کاشی و سرامیک، سیمان، آهک و گچ و سایر محصولات کانی غیر فلزی مجموعا یک گروه با نام صنعت سرامیک یا کانی غیرفلزی را تشکیل می‌دهند و یا تمام گروه‌های مربوط به تهیه غذا، در گروه صنایع غذایی قرار می‌گیرند. همچنین علاوه بر موارد فوق، صنایعی مانند صنعت گردشگری و صنایع دستی نیز در برخی متون در ردیف گروه‌های صنعت قرار می‌گیرند.

تقسیم‌بندی صنایع

با توجه به مشابهت‌هایی که به لحاظ فرآیند تولید، نحوه بازاریابی، نحوه مدیریت، حجم سرمایه، نوع ماشین‌آلات مورد استفاده، نوع مواد اولیه مورد نیاز و غیره بین گروه‌های مختلف صنعت وجود دارد، گروه‌های مختلف صنعت را می‌توان از جنبه‌های مختلف تقسیم‌بندی نمود. برخی از این تقسیم‌بندی‌ها به قرار زیر می‌باشند:

صنایع سنگین، صنایع سبک

صنایع متمرکز، صنایع غیرمتمرکز

صنایع جهانی، صنایع محلی

جستارهای وابسته