شریف ادریسی

نقشه? ادریسی از جهان

الشریف الادریسی فرزند محمد (1100- 1166) میلادی. نام کامل وی: ( ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن ادریسی الحمودی الحسنی الادریسی ) مشهور به شریف ادریسی.

او یکی از سه جغرافی‌دان بزرگ عرب در آن عصر بود. آن دوی دیگر مقدسی بشاری و ابن الحائک بودند و ادریسی برتر وبرجسته‌ترین آنان بود.

سرگذشت

شریف ادریسی به سال 1100 میلادی در شهر سبته از توابع کشور اسپانیا متولد گردید.به خاطر آنکه به خاندان ادارسه موسس دولت ادریسیان مغرب نسبت داشت، شریف نامیده می‌شد.وی در شهر قرطبه(کردوا) در اسپانیا تحصیلات خود را به پایان رسانده است.از نوجوانی اشتیاق به سفر و جهانگردی داشت، سرانجام به سفر رفت و تقریباً از بیشتر شهرهای موجود آن زمان دیدن نمود تا اینکه سرانجام به جزیره سیسیل رسید و به دربار پادشاه آن یعنی راجر دوم رفت. ادریسی ثمره جهانگردی خود در سیسیل را در کتابی به نام نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق گرد آورد و تقدیم پادشاه سیسیل نمود. کتاب مورد پسند پادشاه قرار گرفت، شاه از ادریسی درخواست کرد که نقشه‌ای نیز برپایه? مناطق که در کتاب آورده‌است بسازد و ضمیمه? کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق سازد. ادریسی نیز به دستور شاه عمل می‌کند و نقشه? مورد نظر پادشاه را از نقره‌هایی که پادشاه در اختیارش قرار می‌دهد، می‌سازد که به نقشه? ادریسی معروف است. کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق در اروپا به «کتاب راجر» مشهور است.

ادریسی در سال 1166 میلادی در سیسیل درگذشت و در آنجا و طبق مراسم خاصی که از سوی راجر دوم بر پا شده بود به خاک سپرده شد.

سفرها

وی در دوران جوانی و در قرن ششم هجری سفرهای طولانی خود را آغاز نمود.وی به نقاط گوناگونی از جمله سرچشمه‌های رود نیل یعنی دریاچه‌هایی در مرکز آفریقا رفته است.این دریاچه‌ها همان دریاچه‌هایی هستند که کسانی در قرن نوزدهم مانند ریچارد برتون جغرافی‌دان و کاشف انگلیسی آنها را به نامهای دریاچه ویکتوریا ? تانگانیکا و نیاسا نام گذاری کردند.

ادریسی نقل می‌کند که از لیشبونه(لیسبون) به مراکش سفر نموده است و قسطنطنیه را مشاهده نموده است.سپس از جنوب فرانسه با کشتی به انگلستان رفته است.وی در اقیانوس اطلس بر روی جزر و مد دریا مطالعه نموده و اشاره می‌کند که در 13 تا 15 ماه قمری بر اثر جادبه ماه جزو مدهای بزرگی در آنجا رخ می‌دهد.

در سال 510 ه.ق به سمت آسیای صغیر سفر کرده است و از دریای مدیترانه به سمت مراکش بازگشته است.سومین و مشهورترین سفر وی، سفرش به دریاچه‌های آفریقا بوده است.بعد از این سفر به علت آنکه پادشاه سیسیل به جغرافیا علاقه‌مند بوده است و ادریسی نیز در این زمینه در مدیترانه مشهور گشته بود، در نتیجه شاه سیسیل وی را به دربارش دعوت می‌کند و ادریسی نیز از آفریقا به سمت سیسیل حرکت می‌نماید و در بندر پالرمو پیاده می‌شود.

اطلاعات جغرافیایی ادریسی

هنگامی که وی در سیسیل بود، به علت آنکه بنادر سیسل پر رفت‌وآمد بودند، وی توانست اطلاعات زیادی از افرادی که از آنجا عبور می‌کردند درباره سرزمینهایشان بدست بیاورد.همچنینی به خاطر موقعیتی که وی در دربار یک پادشاه مسیحی داشت می‌توانست اطلاعاتی در باره دیگر کشورهای مسیحی آن روزگار مانند فرانسه و آلمان و انگلستان و حتی شبه جزیره اسکاندیناوی بدست بیاورد که تا آن زمان هیچ جغرافی‌دان مسلمانی به آن اطلاعات دست پیدا نکرده بود.

آثار

• نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق