توضیح سؤال :

امام حسین (ع) با این که مى‏دانست شهید مى‏شود ، چرا اقدام به قیام کرد؟

بسم الله الرحمان الرحیم

 با عرض سلام و خسته نباشید ! عده ای از افرادی که دنبال پیدا کردن نقص و اشکال از عملکرد امامان می‌باشند ، در شبکه ها... طرح میکنند که اگر امام حسین (علیه السلام) عالم بر شهادتش بود ، چرا به طرف کربلا رفت ؟ چنانچه صدمه رساندن خود از محرمات است !!!!

این تفکری که بی‌سوادان و بهانه جویان دارند .

آیا این سخن صحیح است ؟ چرا؟

پاسخ :

یکی از شبهاتی که ممکن است ذهن خواننده یا شنونده روضه امام حسین علیه السلام را به خود مشغول کند این است که امام حسین علیه السلام با این کار خود را به هلاکتی انداخته اند که خداوند در قرآن با آیه « وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ ؛ خود را با دستهایتان به هلاکت نیندازید » نهی کرده است . وانجام این کار، خود کشی است

چطور ممکن است امام حسین علیه السلام که فرزند رسول گرامی اسلام و امیر المؤمنین علیه السلام است و با دین اسلام آشنایی کامل دارد چنین کاری کرده باشند ؟

برای رسیدن به جواب از این شبهه مقدمه ای را در مورد معنای آیه « هلاکت » اشاره می نماییم تا معنی هلاکت حرام مشخص شود ، تا بعد ببنیم که آیا این عنوان در مورد قیام بزرگ امام حسین علیه السلام صدق می‌کند یا خیر .

خداوند در قرآن فی فرمایند :

وَأَنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ . البقره / 195 .

 در راه خدا انفاق کنید و خود را با دستهایتان به هلاکت نیندازید و نیکی کنید که خداوند نیکو کاران را دوست دارد .

« تهلکة» در این آیه به معنای هلاکت است و مقصود از آن هر کاری است که انجام آن به انسان ضرر بزرگی بزند که تحمل آن در حالت عادی ممکن نیست ؛ مانند فقر یا مریضی یا مرگ .

این آیه کریمه در ابتدا به انفاق در راه خدا ؛ یعنی فداکاری در راه وی و بخشش در طریقی که او می‌پسندد ، دعوت و پس از آن از انداختن خود در هلاکت منع می نماید . پس مراد از هلاکت در این آیه ، هلاکتی است که از ترک فداکاری و از خود گذشتگی در راه خدا نشأت می گیرد .

سپس می‌فرماید " و نیکی کنید" . یعنی با فداکاری و از خودگذشتگی در راه خدا از نیکو کاران باشید ؛ پر واضح است که هر نوع فداکاری ، فداکاری نیکو نمی باشد وهر بخششی محبوب و پسندیده درگاه خداوند نیست ؛ زیرا اگر چنین بود باید فداکاری های دیوانگان و نادانان نیز ، در نزد خداوند پسندیده باشد .

فداکاری و از جان گذشتگی مورد پسند خداوند شرایطی دارد که مهمترین آن ، این دو شرط است :

1. فداکاری و از خود گذشتگی در راه و هدفی باشد که عقلای عالم آن را می‌پسندند ؛ و گر نه اگر از محدوده عقل خارج شده و داخل در اعمال جنون آمیز یا ناخود آگاه شود ، مورد پسند خداوند نخواهد بود ؛

2 . آن چه در راه او هدیه می‌شود از نظر ارزش ، از خود هدیه ، دارای برتری و فضیلت باشد ؛ مانند گذشتن از مال برای به دست آوردن علم یا سلامتی . و یا قربانی کردن حیوانی برای تامین نیاز غذایی انسان . در یک کلام ،هرچه هدف والاتر باشد فداکاری در راه آن برتر و کامل تر است .

این دو مطلب ، دو شرط اساسی از شروطی هستند که باید در هر بخشش و انفاق و فداکاری رعایت شود تا آن فداکاری نیکو بوده و در راه خدا به حساب آید .

با این مقدمه ، به خوبی مشخص می شود که قیام امام حسین علیه السلام به طور کامل در راه خدا بوده است ؛ زیرا و این دو شرط را به نحو کامل داشته است ؛ بنابراین تمام فداکاری هایی که آن حضرت در روز عاشورا انجام داده‌اند ، در راه خدا و مورد رضایت الله بوده است.

خلاصه اینکه : آیه هلاکت ( یا هر دلیلی که خودکشی را حرام می کند ) شامل هر گونه خود را به  خطر انداختن نمی شود ؛ و قربانی کردن جان و مال را اگر برای هدفی بزرگ و شریف - مثل آن قیام جاودان امام حسین علیه السلام – باشد ، حرام نمی کند ؛ چون در فداکاری های حضرت شروط فداکاری شریف و از خود گذشتگی مقدس به بهترین نحو موجود است .

اگر نبود فداکاری حسین علیه السلام در روز عاشورا ، اسلام ، قرآن و هر آن‌چه پیامبران در طول تاریخ آورده بودند ، در زیر آوار بدعت ها ، سیاه نمایی ها و انحرافاتی که خلفای پیشین به وجود آورده بودند دفن می‌شد و اثری از آن باقی نمی‌ماند ؛ همانطور که ادیان گذشته در زیر این رسوبات مدفون شد و اثر درستی از آن‌ها بر جای نماند .

پس قیام امام حسین علیه السلام هم عقلائی است و هم هدفی که آن حضرت دارد ، از دادن جان و مال و فرزند و در یک کلمه تمام هستی ، باارزش‌تر است .

سرهای مطهر همه دل دادگان و یاران حسین علیه السلام پس از شهادت آنان در کربلا، از پیکر جدا و همراه با اسیران [به کوفه و شام] حمل شد؛ جز سر مقدس عبدالله بن حسین، کودک شیرخوار آن حضرت.

••

در کربلا، هفت پدر و پسر در رکاب اباعبدالله الحسین علیه السلام شربت شهادت نوشیدند که عبارت بودند از:

1. علی بن حسین (علی اکبر)

2. عبدالله بن حسین (کودک شیرخوار).

3. عمروبن جناده.

4. عبیدالله بن یزید بن ثبیط عبدی.

5. عبدالله بن یزید بن ثبیط عبدی.

6. مجمع بن عائذ.

7. عبدالرحمان بن مسعود.

در کربلا دو تن در رکاب امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند که پدرشان در کوفه به شهادت رسیده بود و آنان،

محمد و عبدالله، فرزندان مسلم بودند که پدر بزرگوارشان مسلم بن عقیل در کوفه به فیض شهادت نایل گشت.

در رکاب امام حسین علیه السلام یک تن به شهادت رسید که پدرش در صفین در رکاب امیرالمؤمنین علیه السلام به شهادت رسید و او عمار بن حسان طایی بود. عمار در کربلا به همراه امام حسین علیه السلام شهد شهادت نوشید و حسان در جنگ صفین، در رکاب امیرالمؤمنین علیه السلام به شهادت رسیده بود.

••

در سرزمین کربلا، نه تن به شهادت رسیدند که مادرانشان در خیمه، نظاره گر آنان بودند که عبارت بودند از:

1. عبدالله بن حسین ( کودک شیرخوار) که مادرش رباب، هنگام شهادت فرزند، به او می نگریست.

2. عون بن عبدالله بن جعفر که مادرش حضرت زینب، عقیله بنی هاشم، نظاره گر شهادت او بود.

3. قاسم بن حسن که مادرش رمله، ناظر شهادت وی بود.

4. عبدالله بن حسن که مادرش دختر بجلی، شهادت فرزند را نظاره گر بود.

5. عبدالله بن مسلم که مادرش رقیه، دختر علی علیه السلام، نظاره گر شهادت فرزند بود.

6. محمد بن ابوسعید بن عقیل که مادرش به او می نگریست؛ در حالی که وحشت زده عمود خیمه را گرفته بود و فردی به نام لقیط یا هانی، او را پیش چشمان مادر، به شهادت رساند.

7. عمروبن جناده که مادر وی او را به جنگ فرمان داد و شهادتش را به چشم خود دید.

8. عبدالله کلبی که بنابر نقل طاووسی،1 مادرش وی را به نبرد تشویق می کرد و نظاره گر او بود.

9. علی بن حسین علیه السلام که در بعضی روایات آمده که مادر او لیلی،2 در خیمه، برای فرزندش دعا می کرد و پاره پاره شدن پیکر نازنین او را با چشم خود نظاره گر بود.

••

امام حسین علیه السلام روز عاشورا، پیاده بر بالین هفت تن از افراد مورد علاقه و یاران شهیدش حضور یافت که عبارت بودند از:

1. مسلم بن عوسجه؛ زمانی که مسلم به شهادت رسید، حضرت به اتفاق حبیب بن مظهر، پیاده بر بالین او حاضر شد و به او فرمود: «رحمک الله یا مسلم ...»!

2. حر بن یزید ریاحی: آن گاه که وی به فیض شهادت نایل گشت، امام حسین علیه السلام بر بالین او حضور یافت و فرمود: «انت حر کما سمتک امک ...»!

3. واضح رومی یا اسلم ترک؛ وقتی او به درجه شهادت نایل آمد، امام علیه السلام پیاده بر بالین او آمد و او را در آغوش گرفت و گونه بر گونه اش نهاد.

4. جون بن حوی؛ زمانی که وی به شهادت رسید، امام حسین علیه السلام بر بالین او حاضر شد و فرمود: «اللهم بیض وجهه ...».

5. عباس بن علی علیه السلام؛ هنگامی که آن بزرگوار به درجه رفیع شهادت نایل گشت، اباعبدالله الحسین علیه السلام پیاده بر بالین وی حضور یافت و کنارش نشست و به او فرمود: «الان انکسر ظهری ...».

6. علی بن الحسین علیه السلام؛ آن گاه که وی شربت شهادت نوشد، امام علیه السلام پیاده بر بالینش حاضر شد و فرمود: «... علی الدنیا بعدک العفا».

7. قاسم بن حسن؛ آن گاه که وی به درجه رفیع شهادت نایل گشت، امام علیه السلام پیاده بر بالین او آمد و فرمود: «بعدا لقوم قتلوک ...».

••

اعضای بدن سه تن از افراد مورد علاقه و یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام، در نبرد روز عاشورا، از بدن جدا شد که عبارت بودند از:

1. عباس بن علی علیه السلام که نخست دست راست و سپس دست چپ و آن گاه سر مقدسش از پیکر جدا شد.

2. علی بن حسین علیه السلام که ضربتی بر سر مبارک او فرود آمد و سپس بدن نازنینش با شمشیر، پاره پاره شد.

3. عبدالرحمان بن عمیر که در جنگ تن به تن با سالم و یسار، نخست دست و سپس ساق پا و آن گاه سر او از بدن جدا و به سمت امام حسین علیه السلام پرتاب شد.

و) در درکاب امام حسین علیه السلام در کربلا، یک بانو به شهادت رسید و او «ام وهب نمری قاسطی»، همسر عبدالله بن عمیر کلبی بود. این بانو بالای سر شهید خود آمد و گفت: از خدایی که بهشت را روزی تو گردانده، می خواهم که مرا نیز در جوار تو قرار دهد. در این هنگام، رستم، غلام شمر، با ضربت گرزی، وی را به شهادت رساند.3

نبرد کربلا
نگاره‌ای از نبرد کربلا که توسط عباس الموسوی کشیده شده‌است.
تاریخ 10 محرم 61 هجری قمری برابر 20 مهر 59 مکان کربلا نتیجه پیروزی بنی‌امیه، آغاز قیام‌های هواخواهان اهل‌بیت
طرفهای درگیر
بنی‌امیه	پیروان حسین بن علی
فرماندهان
عمر بن سعد شمر بن ذی‌الجوشن عبیدالله بن زیاد	حسین بن علی عباس بن علی حبیب بن مظاهر
توان
30?000~20?000	بین 72 تا 145 تن
تلفات
نامشخص	72[1]

سپاه یزید

تعداد سپاهیانی که ابن زیاد برای جنگ با حسین گسیل کرد در منابع مختلف گزارش شده‌است. این تعداد دست کم 4000 نفر و در برخی گزارش‌ها تا 80000 نفر برآورد است. اما مشهورترین تخمین حدود 30000 نفر است. طبق تحقیق سیدمجید پورطباطبایی^[11] ترکیب سپاه به شرح ذیل بوده‌است:

1ـ 4?000 نفر به فرماندهی عمر بن سعد

2ـ 4?000 نفر به فرماندهی شمر بن ذی الجوشن

3ـ 1?000 نفر به فرماندهی حربن یزید ریاحی

4ـ 2?000 نفر به فرماندهی یزید بن رکاب کلبی

5ـ 4?000 نفر به فرماندهی حصین بن نمیر تمیمی

6ـ 3?000 نفر به فرماندهی مغایر بن رهینه مازنی

7ـ 2?000 نفر به فرماندهی نصر بن حرشه

8ـ 3?000 نفر به فرماندهی کعب بن طلعه

9ـ 1?000 نفر به فرماندهی شبث بن ربعی

10ـ 1?000 نفر به فرماندهی حجّار بن ابجر

11ـ 4?000 نفر به فرماندهی عمر و بن حجاج زبیدی

12ـ 1?000 نفر به فرماندهی یزید بن الحرث بن رویم

13ـ 500 تیراندازان همراه حصین

14ـ 500 نفر به فرماندهی عزرة بن قیس

جمع کل: 31?000 نفر

سپاه حسین بن علی

به روایت ابومخنف تعداد سپاه حسین 32 سواره نظام و 40 پیاده^[12] و به روایت محمد باقر چهل و پنج سوار و صد نفر پیاده^[13] بود.

حسین زهیر بن قین را به فرماندهی جناح راست و حبیب بن مظاهر را به فرماندهی جناح چپ گماشت. میانه سپاه را نیز به برادرش عباس سپرد.

کشته‌شدن حسین بن علی

سوگواری محرم

رویدادها

نبرد کربلا · شام غریبان · اسارت در شام

افراد

حسین بن علی علی‌اکبر پسر حسین علی‌اصغر پسر حسین عباس بن علی زینب کبری سکینه بنت حسین مسلم بن عقیل فهرست کشته‌شدگان

جای‌ها

حرم حسینی · حسینیه · موزه محرم

مناسبت‌ها

تاسوعا · عاشورا · اربعین

مراسم

مرثیه · نوحه · تعزیه · روضه · تکیه · زنجیرزنی · سینه‌زنی · عَلَم · سقاخانه · دسته عزاداری · طشت‌گذاری

ن • ب • و

عمر بن سعد دستور داد تا حسین بن علی و همراهانش را محاصره کنند و آب را به روی آنان ببندند. سرانجام حسین بن علی در روز عاشورا، 10 محرم سال 61 در کربلا کشته شد و همه? خیمه‌های خانواده و یارانش رابه آتش کشیدند.^{[نیازمند منبع]}سپس بعد از کشته شدن تمامی یاران حسین بن علی تمامی سر های آنان به جز علی اصغر و حر را از بدنشان جدا کردند و بر نیزه کردند و به شام فرستادند زن ها و بچه ها را به اسارت در آمدند و تمامی اجساد را در صحرای کربلا رها کردند تا پس از سه روز توسط قبیله بنی اسد دفن شدند

پس از نبرد

پس از کشته‌شدن یاران و خانواده حسین بن علی در واقعه کربلا، عمر بن سعد دستور داد تا سرهای آنان را ببرند. پس از آن، سرها را بین قبایل قسمت نمود^{[نیازمند منبع]} تا آنان بدین وسیله به ابن زیاد نزدیک‌تر شوند. قبیله کنده به ریاست قیس بن اشعث کندی 13 سر، قبیله هوازن به ریاست شمر بن ذی الجوشن 12 سر، تمیم 7 سر و بنی اسد 16 سر بر نیزه کردند و در مجموع با 71 سر بریده وارد کوفه شدند.^{[نیازمند منبع]}

هنگام طلوع آفتاب سرهای کشته‌شدگان و کاروان اسیران از باب الساعات وارد مسجد اموی شد. آنگاه به دستور یزید، تمامی سرها تا 3 روز بر دروازه‌های شهر و مسجد اموی آویزان گردید. علی پسر حسین پس از چندی موافقت یزید را گرفت تا سرها را به بدن‌ها ملحق کند و سر حسین و دیگر کشته‌شدگان را به کربلا برد و به اجسادشان ملحق کرد.^{[نیازمند منبع]}

در عین حال چند سر را در باب الصغیر به خاک سپردند، که عبارت‌اند از:^{[نیازمند منبع]}

1. سر ابوالفضل العباس
2. سر علی‌اکبر
3. سر حبیب بن مظاهر

((پس از واقعه کربلا بازماندگان امام حسین را به شام نزد یزید فرستادند که علی بن حسین نیز در بین انان بود.انگاه یزید رو به علی بن حسین کرد و گفت: ای علی بن حسین(امام سجاد) به خدا پدرت حق خویشاوندی مرا رعایت نکرد و با من بر سر قدرتم به نزاع پرداخت و خدا با او چنان کرد که دیدی و این ایه قران را خواند : انچه از رنج و مصائب به شما می رسدهمه از دست اعمال زشت خود شماست در صورتیکه خدا بسیاری از اعمال بد را عفو می کند. (قران . سوره شوری . ایه 29) پس از ان بازماندگان امام حسین به خانه یزید رفتند و از زنان خاندان معاویه کس نماند که گریه کنان به پیشواز نیامده باشد.سه روز عزای حسین گرفتند و یزید همواره این جمله می گفت : خدا عبیدالله بن زیاد را لعنت کند به خدا اگر کار حسین به دست من بود هر چه می خواست می پذیرفتم حتی با تلف شدن جان یکی از فرزندانم مرگ را از حسین دور می کردم ولی خدا چنان مقدر کرده بود. سپس یزید کس نزد زنان فرستاد که از تو چه گرفته اند هرکه هرچه گفت دو برابر انرا به انها داد بطوریکه سکنیه (دختر امام حسین ) گفت :هیچ کس را که منکر خدا باشد از یزیدبن معاویه بهتر ندیدم.انها را به همراه محافظی پارسا به مدینه فرستاد.)) (تاریخ طبری ، جلد 7 ، صفحه 3077)