کلیات و مفهوم تعلیم و تربیت

کلیات و مفهوم تعلیم و تربیت

تعلیم و تربیت، عبارت است از فراهم آوردن زمینه ها و عوامل به فعلیت رساندن یاشکوفا ساختن شخص در جهت رشد و تکامل اختیاری او به سوی هدف های مطلوب وبر اساس برنامه ای سنجیده شده .(1)
با توجه به این که در مورد تعریف تعلیم و تربیت گذشته از تعریف یاد شده،نظریه های گوناگونى ارائه شده است، جهت آشنایى بیشتر خوانندگان، تعریف آن را اززبان چند صاحب نظر این علم (یا فن) بیان مى داریم.بدیهى است که این صاحبنظران باتو جه به دیدگاه خاص خود به تعریف موضوع پرداخته اند:
1-افلاطون (427- 346 ق. م)گوید: تعلیم و تربیت عبارت است از کشف استعدادهای طبیعى و شکوفا ساختن آنها.(2)
2-ارسطو (384- 322 ق. م)گوید:تعلیم و تربیت مجموعه اى از اعمال است که به وسیله خانواده یا دولت برای ایجاد فضایل اخلاقى و مدنى در افراد صورت مى گیرد.(3)
3-فارابى (260- 339 ق. م) گوید: تعلیم و تربیت عبارت است از هدایت فرد به وسیله ی فیلسوف و حکیم برای عضویت در مدینه ی فاضله به منظور دستیابى به سعادت و کمال اول در این دنیا و کمال نهایى در آخرت.(4)
4-بوعلى سینا (373 یا 363-428 هـ . ق)گوید:تعلیم و تربیت عبارت است از برنامه ریزى و فعالیت محاسبه شده در جهت رشد کودک، سلامت خانواده و تدبیر شؤون اجتماعى، براى وصول انسان به کمال دنیوی و سعادت جاویدان الهى.(5)
5-از آراى تربیتى غزالى (450- 505 هـ . ق)استفاده مى شود که تعلیم و تربیت دردیدگاه ایشان عبارت است از نوعى تدبیر نفس و باطن از طریق اعتدال بخشى تدریجى به قوا و تمایلات به وسیله ی معرفت، ریاضت و استمرار، براى نیل به انس و قرب الهى.(6)
6-در دیدگاه استاد شهید مرتضى مطهرى، تعلیم، پرورش و استقلال نیروى فکرىدادن و زنده کردن قوه ابتکار متعلم است و تربیت، پرورش دادن و به فعلیت درآوردن استعدادهای درونى که بالقوه در یک شىء موجود است؛ از این رو، کاربرد واژه تربیت فقط در مورد جانداران صحیح است؛ زیرا غیر جانداران را نمى توان به مفهوم واقعى پرورش داد آن طور که یک گیاه یا حیوان و یا یک انسان را پرورش مى دهند. از همین جامعلوم مى شود که تربیت باید تابع و پیرو فطرت، طبیعت و سرشت شىء باشد.اگر بنا باشد یک شىء شکوفا شود باید کوشید تا همان استعدادهایى که در آن هست بروز کند. بنابراین، تربیت در انسان به معنای پرورش دادن استعدادهاى او است و این استعدادها در انسان عبارتند از: استعداد عقلى (علمى و حقیقت جویى) ، استعداد اخلاقى (وجدان اخلاقى)، بعد دینى (حس تقدیس و پرستش)، بعد هنرى و ذوقى یا بعدزیبایى و استعداد خلاقیت، ابتکار و ابداع. (7)

موضوع تعلیم و تربیت

تعلیم و تربیت، به هر شکل که تعریف شود و هدف آن هر چه باشد، مستلزم ایجادویژگى ها و خصوصیاتى است که در متربى به عنوان یک انسان صورت مى گیرد، بنابراین موضوع تعلیم و تربیت همان انسان است.
لازمه ی تربیت، شناخت روح و روان و قوا و استعدادهاى انسان است، و به گفته ی بعضى از صاحب نظران، تعلیم و تربیت به صورتى که در خور مقام و موقع انسان باشد، مستلزم شناخت انسان و مقام و موقع او در مراحل تطوّر نوعى و فردی است.
از این رو، در آغاز کتب اخلاق از قبیل تهذیب الاخلاق، اخلاق ناصری، جامع السعادات و معراج السعادة موضوع معرفت نفس یا تجرّد نفس و قوای نفسانى مطرح گردیده است.
البته بحث گسترده در مورد اثبات نفس و تجرد آن در حکمت نظری یا فلسفه صورت مى گیرد، و در علم اخلاق به عنوان مبادی و اصول مورد پذیرش واقع مى شود.
به طورکلى محور تعلیم و تربیت، روح و روان آدمیان است؛ چنان که جسم و ساز وکار آن در حیطه ی کار پزشکان است. هر چند بحث مبسوط درباره ی انسان در این مختصرنمى گنجد، ولى لازم است خطوط کلى انسان شناسى در ارتباط با تعلیم و تربیت را به اختصار و فهرست وار یادآور شویم. این خطوط کلى عبارتند از:
1-انسان، مرکب است از روح و بدن و سر و علن.
2-اصالت از آن روح آدمى است و روح، مجرد و مرتبط با عالم قدس است.
3-میان جسم و روح آدمى، روابط مستحکمى وجود دارد.
4-روح داراى قوای اصلى ادراکى، تمایلى، آزادی، توانایى و تحریکى است.
5-انسان در همه ابعاد، در آغاز «استعداد» و «قوه» است و قابلیت رشد و فعلیت دارد.
6-موضوع تعلیم و تربیت، روح انسان است از آن نظر که داراى استعداد و قوه است و باید به فعلیت مطلوب برسد و بدن هم نقش «إعدادی» دارد.
7-جهان بینى ها و انسان شناسى ها، در ایدئولوژی، اخلاق و تعلیم و تربیت، تأثیر مهم و منطقى و نقش تامّى دارند.
8ـ در جهان بینى و انسان شناسى اسلام، کمال اصلى انسان «تقرب به حق» است ونیز میان دنیا و آخرت رابطه اى برقرار است که باید در همه ی شؤون منظور شود.(8)

اهمیت تعلیم و تربیت

درباره اهمیت تعلیم و تربیت همین بس که شکوفا شدن استعدادها و به فعلیت رسیدن قواى آدمى و تحقق گوهر وجود او در گرو آن است.تعلیم و تربیت صحیح، شرط لازم کمال آدمى است. اگر آدمى زیر نظر مربیان الهى تربیت شود فرشته خو مى گردد، وگاه از فرشتگان فراتر مى رود وگرنه به قهقرا رفته، به مرتبه ی حیوانات و فروتر از آن تنزل خواهد کرد.رشد صحیح فردی و اجتماعى و پرورش استعدادهای آدمى، منوط به تعلیم و تربیت صحیح است.نظر به اهمیت تعلیم و تربیت، بزرگان علم اخلاق، تعلیم و تربیت را «اشرف صناعات» و برترین دانش ها دانسته اند.ثمره ی تعلیم و تربیت صحیح به اصلاح فرد منحصر نمى شود، بلکه جامعه را هم متحول می کند.با نگرش دقیق به ساختار روحى و روانى انسان، ضرورت و اهمیت تعلیم و تربیت صحیح رخ مى نماید؛ زیرا هر چند در نفس آدمى گرایش به خیر و شر وجود دارد و به تعبیر قرآن کریم، فجور و تقوا به او الهام گردیده است، اما گرایش یا آگاهى فطری به خیرو شر و سعادت و کمال، کفایت نمى کند؛ زیرا کمال و سعادت در پرتو تلاش و حرکت وتعلیم و تربیت به دست مى آید.تربیت یا آموزش و پرورش، با رشد و تکامل، رابطه تنگاتنگى دارد؛ یعنى رشد و تکامل،باعث ظهور استعدادها مى شود آموزش و پرورش آن ها را تحقق مى بخشد و جهت مى دهد.(9)
انسان ناگزیر است اجتماعى زندگى کند و زندگى اجتماعى سالم، بدون تربیت صحیح غیر ممکن است. فرهنگ انسان، محصول و نتیجه ی تربیت یا آموزش و پرورش است و بین کیفیت فرهنگ هر جامعه وکیفیت تربیت آن، ارتباط مستقیم وجود دارد.برخورداری از شخصیت سالم و در نتیجه احساس آرامش و امنیت خاطر بدون تربیت سودمند امکان ندارد. (10)

رابطه ی تعلیم و تربیت

چنان که مى دانیم کلمه ی تعلیم به معنى آموزش، وکلمه ی تربیت به معنى پرورش است ودر گذشته به جاى «آموزش و پرورش»، «تعلیم و تربیت» به کار مى رفت.
در مورد این که آیا این دو واژه یک مفهوم و معنى را مى رسانند یا آن که هر کدام برعمل خاصى اطلاق مى شوند و از یکدیگر، جدا هستند، اختلاف است. معمولا در نظرعامه ی مردم این دو واژه از هم جدا هستند و هر یک بر عمل خاصى اطلاق مى شوند:
تعلیم یا آموزش به یاد دادن موضوع ها و مهارت هاى خاص به دانش آموزان و دانشجویان گفته مى شود، مانند آموزش ریاضى، فیزیک، شیمى، عربى، و تربیت یا پرورش، به آموزش های دینى و اخلاقى و انسان بارآوردن دانش آموزان و دانشجویان؛ ولى در روان شناسى اعتقاد بر این است که هر عملى که از انسان سر مى زند به کل وجودش مربوط است و هر گونه تفکیک و جدایى در رفتار انسان، یک امر ذهنى یا تصوری است که با وجود واقعى انسان همخوانى ندارد.
هیچ یک از اعمال و رفتار و حرکات انسان را نمى توان یافت که با کل وجود او ارتباط نداشته باشد.در قرآن کریم نیز همیشه کل وجود انسان، مخاطب قرار گرفته است وخداوند او را به صورت یک کل یا واحد، مسؤول قرار داده است، اگر چه براى تعبیر ازاین وحدت، کلمات گوناگون از قبیل: بنى آدم، انسان، نفس، قلب و... به کار برده است.
مربى یک کار بیشتر انجام نمى دهد و آن کمک به پیدایش «تغییر رفتار» در دانش آموز(یا متربى)است؛ اگرچه این عمل او را ممکن است با دو کلمه تعلیم (آموزش) و تربیت(پرورش)تعبیر کرد. (11)
از سوى دیگر با نگرش دقیق در تعریف تربیت، مى توان دریافت که تربیت هم مستلزم نوعى تعلیم است و مربى باید متربى را با حقایقى آشنا کند تا متربى با عمل به آن ها به رشد و پرورش ابعاد مختلف روحى و معنوى خود بپردازد. بدین جهت مى توان گفت که تعلیم، شرط لازم تربیت است.
در قرآن کریم هر جا سخن از رسالت خاتم پیامبران (صلی الله علیه و آله و سلم) به میان آمده، تلاوت، تزکیه و تعلیم در کنار هم قرار گرفته و جز در یک مورد یعنى دعاى حضرت ابراهیم (علیه السلام) در سایر موارد، تزکیه بر تعلیم مقدم گردیده است.(12)
تقدم تزکیه بر تعلیم، تقدم رتبى است نه زمانى؛ بدین معنى که تربیت و تهذیب و تزکیه ی نفس، نسبت به آموزش هاى فکرى وذهنى، از اهمیت بیشترى برخوردار است.

تربیت پذیرى انسان

اندیشمند فرزانه احمد بن مسکویه (متوفای 421 هـ . ق) پس از تعریف خلق و تقسیم آن به دو قسم: طبیعى و مستفاد (یا اکتسابى) به اختلاف آرای پیشینیان در مورد امکان
تغییر خلق و تربیت آدمى اشاره نموده و نظریه امکان تغییر خلق و تربیت پذیرى انسان رااختیار مى کند و مى گوید:
این دیدگاه که اخلاق آدمى قابل تغییر نیست، خط بطلانى است بر نیروی تمییز و تعقل، وکنار گذاشتن شیوه های تربیتى و رها کردن مردم به حال خود و این که در مورد آنان هیچ گونه تعلیم و تربیتى صورت نگیرد و این، کاری است که زشتى آن بسیار آشکار است.
اساسأ از خصوصیات آدمى «تحول و تطور پذیرى» و قابلیت شکل گیری های گوناگون شخصیت است. انسان به گونه ای آفریده شده است که مى تواند با آگاهى وآزادى در محدوده اى نسبتا گسترده راه خویش را برگزیند: «انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا» (انسان/ 3) و در همان راه منتخب خود، شخصیت و هویت فکرى، اخلاقى و فرهنگى خویش را شکل بخشد. اگر تکامل پذیری و قابلیت تغییر در طبیعت و گوهروجود آدمى نبود، علم اخلاق و علوم تربیتى و مکاتب تربیتى همه بى معنا بود.(13)
مختار بودن انسان، نخستین اصل از اصول موضوعه و مبادی نظام اخلاق اسلامى است و این اصل از نظر تربیتى، اهمیتى فراوان دارد و آدمى را از سستى و تنبلى و این که خود را محکوم عوامل جبرى از قبیل جبر محیط یا جبر تاریخ یا قانون وراثت بداند و از خود سلب مسؤولیت کند، دور مى سازد. از این رو در بررسى نظام اخلاقى اسلام، بیش از هر چیزباید بر اختیار انسان تکیه کنیم و در فهم معارف اسلام از قبیل توحید، قضا و قدر و دیگرمعارف که سهل انگاری در آنها ممکن است خسارت بار و انحراف آور باشد، کاملأ توجه داشته باشیم که مختار بودن انسان از بدیهى ترین اصول اخلاقى اسلام و از محکم ترین معارف اسلامى است، چرا که سراسر قرآن شهادت مى دهد که با انسان به عنوان موجودی مختار سر وکار دارد. اصو لأ خودسازی و تزکیه و تهذیب اخلاق وقتى برای انسان میسراست که معتقد به توانایى خود در به دست آوردن کمالات و ارزش ها باشد.(14)

ویژگى هاى تربیت اسلامى

1-الهی بودن

سرچشمه ی تربیت اسلامى، وحى و تعالیم آسمانى است. قرآن کریم، کتاب تربیت وهدایت است و در این تردیدى نیست که هیچ کتابى به پایه ی قرآن کریم نمى رسد و تربیت اسلامى، تربیتى الهى است.
قرآن کریم تأکید مى کند که تربیت و تزکیه ی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) جنبه ی الهى و منشأ وحیانه دارد:
هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة و ان کانوا من قبل لفی ضلال مبین. جمعه/ 2
اوست که در میان امیین، رسولى از خود آنان بر انگیخت که آیاتش را بر آنان تلاوت مى کند وانان را تزکیه مى نماید و کتاب و حکمت مى آموزد؛ هر چند پیش از آن، در گمراهى آشکاربودند.
رسول گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) که خاتم پیامبران و افضل آنان است، به طور مستقیم با منبع وحى مرتبط بود و خود نیز تحت تربیت ویژه الهى قرار داشت. به عبارت دیگر خدای سبحان،پیش از آن که این مربى بزرگ بشریت را مبعوث کند، او را از دوران کودکى تحت پوشش خاص تربیتى خود قرار داده و بزرگ ترین فرشته خود را با او همراه ساخته بود تا وی را به سلوک درمسیر مکارم و محاسن اخلاقى رهنمون شود. حضرت على (علیه السلام) در این باره مى فرماید:
و لقد قرن الله به (صلی الله علیه و آله و سلم) من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم ، و محاسن اخلاق العالم ، لیله و نهاره. (15)
خداى متعال او را از هنگامى که از شیر باز گرفته شد با بزرگ ترین فرشته اى از فرشتگان خود
(روح القدس یا جبرئیل) همراه ساخت تا او را همواره شب و روز در طریق ارزش ها و اخلاق نیکوى عالم رهنمون گردد.
على (علیه السلام) نیز که پس از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بزرگ ترین مربى بشریت است، خود را تابع و
تربیت یافته ی مکتب تربیتى پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) معرفى مى کند و مى فرماید:
و لقد کنت اتبعه اتباع الفصیل اثر امه ، یرفع لی فی کل یوم من اخلاقه علما ، و یأمرنی بالاقتداء به ... (16)
من همواره همراه و ملازم او بودم. چنان که بچه شتر همواره ملازم مادر است، و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هر روز پرچمى (و به اصطلاح تابلویى) از اخلاق خود را پیش رویم فرا مى داشت و مرا به پیروى از آن فرمان مى داد.
البته رهنمودهاى پیشوایان معصوم علیهم السلام که از آن به «سنت» تعبیر مى شود، نیز منبع بسیار گسترده و غنى تربیت اسلامى است، زیرا قول، فعل و تقریر این مربیان بزرگ الهى
درحقیقت به سرچشمه ی وحى متصل، و سازنده و ثمر بخش است.

2-شمول و جامعیت

مکاتب مختلف تربیتى هر کدام به یک جنبه از ابعاد وجودی انسان، توجه و از ابعاددیگر غفلت کرده اند. در یک مکتب فلسفى که احیانأ در مورد ارزش شناسى هم نظرمى دهد، چیزى جز چند اصل یا نظریه در مورد واقعیت جهان و حقیقت انسان، و مبحث شناختى و ارزش شناسى وجود ندارد. با این که اسلام یک مکتب فلسفى و قرآن یک کتاب فلسفى یا روان شناسى یا جامعه شناسى به معنای مصطلح نیست، ولى مشحون ازاندیشه هاى فلسفى، تربیتى و جامعه شناسى است. در قرآن کریم درباره جهان، انسان،خدای مهربان، سرگذشت اقوام و ملل، فلسفه تاریخ، علل ترقى و سقوط تمدن ها،
هدایتگرى پیامبران و انحطاط کافران و مشرکان در اندیشه و عمل سخن رفته است.
برنامه های تربیتى اسلام شامل همه ابعاد وجودی انسان مى شود و تمام نیازهاى آدمى اعم از جسمى و روحى، دنیوى و اخروی در نظر گرفته شده است.

3-هدایتگرى

از ویژگى های بازر تعلیم و تربیت اسلامى، نقش هدایتى آن است. قرآن، کتاب تربیت و هدایت است و درباره این نقش خود مى فرماید:
1-ذلک الکتاب لا ریب فیه هدی للمتقین (بقره / 2)
این است کتابى که در (حقانیت) آن هم تردیدى نیست؛ و مایه ی هدایت تقوا پیشگان است.
2-قد جاءتکم موعظة من ربکم و شفاء لما فی الصدور و هدی و رحمة للمومنین (یونس / 57)
اى مردم، به یقین، براى شما از جانب پروردگارتان اندرزى و درمانى براى آنچه درسینه هاست و رهنمود و رحمتى براى گروندگان (به خدا) آمده است.

4-خرد پرورى

یکى از ویژگى های بارز و برجسته ی نظام تربیتى اسلام، تأکید فراوان بر روی عنصرعقل و خرد است.
در اسلام هم تعلیم و تربیت، عبادت است و هم تفکر. بلکه تفکر بالاترین و برترین عبادت به شمار آمده است «افضل العبادة التفکر» یا «لا عبادة کالتفکر» (17) یا «کان اکثر عبادة ابی ذر التفکر» (18) با تفکر- صرف نظر از نتایج آن براى آدمى- خود فکر نیز رشد مى کند وتوسعه مى یابد.
در قرآن کریم در بیش از 18 آیه درباره تفکر، و در 49 آیه در مورد تعقل، و در 16 آیه در مورد اولوا الباب، سخن گفته شده است.
یکى از تعابیر تربیتى قرآن، «تزکیه» است. معناى لفظى تزکیه، پاکیزه گردانیدن و رشددادن است و مشتمل بر تربیت و پرورش است. قرآن کریم در مورد نقش خاتم پیامبران (صلی الله علیه و آله و سلم)- که مربى بزرگ الهى است- سه تعبیر آورده است: تلاوت، تزکیه و تعلیم: «هو الذی بعث فی الأمیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمة» (جمعه/ 2)
یعنى اوست که در میان امیین، رسولى از خود آنان برانگیخت که آیاتش را برآن تلاوت مى کند و آنان را تزکیه مى نماید و کتاب و حکمت مى آموزد.
از نظر اسلام، تعلم بدون تفکر و تعقل، کافى نیست، تفکر بر روی مواد و مطالب فراگرفته شده نیز لازم است.(19)

پی نوشت : 

1-ر.ک: فلسفه تعلیم و تربیت.دفتر همکارى حوزه و دانشگاه. ج 1، ص 341-366.
2-همان. ص 167- 173.
3-همان، ص 173- 178.
4-فلسفهء تعلیم وتربیت ج 1، ص 461-374.
5-ر.ک: همان، ص 384.
6-همان، ص 305، جهت آگاهى بیشتر ر. ک: فلسفه تعلیم و تربیت، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، ج 1. ص 169-305.
7-ر.ک: تعلیم و تربیت در اسلأم، استاد شهید مرتضى مطهری، ص 20-22 و 57-69.
8-ر.ک: فلسفه ی تعلیم و تربیت، دفتر همکارى، ج 1، ص 523 با اندکى تغییر.
9-مبانى روانشناختى تربیت. على اکبر شعارى نژاد. ص 338 و 346.
10-همان.
11-همان، ص 241- 243، و نیز ر. ک: فلسفه أموزش و پرورش. از همان نویسنده، ص 91.
12-در آیه شریفه مشتمل بر دعاى حضرت ابراهیم علیه السلام مى خوانیم:
«ربنا و ابعث فیهم رسولا منهم یتلوا علیهم آیاتک و یعلمهم الکتاب و الحکمة و یزکیهم» بقره / 129در مورد این که اگر از دیدگاه قرآن کریم، تزکیه بر تعلیم مقدم است؟ چرا در این آیه تعلیم بر تزکیه مقدم شده است، بعضى از مفسران پاسخ داده اند که آیه ی مشتمل بر دعاى حضرت ابراهیم در مقام بیان روش تربیتى رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیست،بلکه در مقام دعا و درخواست است، لذا این آیه با سایر آیات منافات ندارد.
13-فلسفه تعلیم و تربیت، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه، ص 506، با تلخیص و اندکى تغییر.
14-ر.ک: اخلاق در قرآن، محمد تقى مصباح یزدى. ج 1، ص 21.
15-نهج البلاغه، صبحى صالح، خطبه 192، ص 300.
16-همان.
17-امالى طوسى. ج 1، ص 145.
18-بحارالانوار. ج 71، ص 323.
19-ر.ک: تعلیم و تربیت در اسلام، ص 15.

سیستم عامل
ویندوز 8 از USB هم بوت خواهد شد
Windows 8
ورژن های مختلف لینوکس این قابلیت را از چند سال پیش داشتند. با این قابلیت می توانید یک کپی کامل از سیستم عامل را روی فلش های یو اس بی بریزید و روی هر سیستمی با آنها بوت کنید. البته مشخص نیست که شرایط استفاده از این قابلیت برای ویندوز 8 چگونه خواهد بود چون نام این قابلیت Portable Workspaces خواهد بود که نشان دهنده ی محدودیت هایی است. برای استفاده از این قابلیت در ویندوز 8 به فلشی 16 گیگی یا بیشتر نیاز خواهید داشت.

س از سالها انتقاد از مایکروسافت دررابطه با نسخه‌های متعدد و متفاوت سیستم عامل خود، این شرکت در اقدام اخیر خود چهار نسخه از ویندوز 8 را معرفی کرده است.
پس از سالها درگیری مشتریان با نسخه های مختلف سیستم عامل ویندوز، مایکروسافت اعلام کرده است که ویندوز 8 تنها در چهار نسخه ارائه می کند.

نسخه خانگی، نسخه تجاری، نسخه دستگاه های داری تراشه های ARM و نسخه شرکتهای بزرگی که سیستم عامل را در تعداد بالا خریداری می کنند.

این درحالی است که برای مثال شرکت مایکروسافت سیستم عامل XP را در هفت نسخه مختلف ارائه کرده بود.
برای اکثر مردم که یک سیستم عامل برای لپ تاپ تا کامپیوتر رومیزی خود خریداری می کنند به سادگی می توانند ویندوز 8 را که برای کاربران خانگی طراحی شده خریداری کنند. ویندوز 8 پرو " Windows 8 Pro " برای کاربران تجاری است و دربرگیرنده ویژگیهای رمزگذاری روی یک فایل سیستمی، مجازی سازی و مدیریت دامین است.
 ویندوز RT که مخفف "Runtime" است، نامی است که برای ویندوز ARM انتخاب شده است و نمی توان آن را خریداری کرد.
این نسخه از پیش روی کامپیوترها و تبلتهایی که دارای پردازشگرهای ARM هستند نصب می شوند. این ویندوز قابلیت اجرای نرم افزارهای قدیمی X86/64 را ندارد. اما می تواند برنامه های اجرایی لمسی را برپایه ویندوز ران تایم (برنامه مایکروسافت برای برنامه های اجرایی موبایل) اجرا کند.

رایانه یا کامپیوتر ماشینی است که برای پردازش اطلاعات استفاده می‌شود. ورود این ماشین به ایران در اوائل دهه 1340 بود که به آن کامپیوتر می‌گفتند .واژه رایانه در دو دهه اخیر رایج شده و به‌تدریج جای کامپیوتر را گرفت.

در زبان انگیلسی "کامپیوتر" به کسی می‌گفتند که محاسبات ریاضی را (بدون ابزارهای کمکی مکانیکی) انجام می‌داد. بر اساس "واژه‌نامه ریشه‌یابی Barnhart Concise " واژه کامپیوتر در سال 1646 به زبان انگلیسی وارد گردید که به معنی "شخصی که محاسبه می‌کند" بوده است و سپس از سال 1897 به ماشین‌های محاسبه مکانیکی گفته می‌شد. در هنگام جنگ جهانی دوم "کامپیوتر" به زنان نظامی انگلیسی و امریکایی که کارشان محاسبه مسیرهای شلیک توپ‌های بزرگ جنگی توسط ابزار مشابهی بود، اشاره می‌کرد.

در اوایل دهه 50 میلادی هنوز اصطلاح ماشین‌ حساب (computing machines) برای معرفی این ماشین‌ها به‌کار می‌رفت; که پس از آن عبارت کوتاه‌تری به نام کامپیوتر(computer) به‌جای آن به‌کار گرفته شد. برابر این واژه در زبان‌های دیگر حتما همان واژه زبان انگلیسی نیست. در زبان فرانسوی واژه "ordinateur"، که معادل "سازمان ده" یا "ماشین مرتب ساز" می‌باشد به‌کار می‌رود. در اسپانیایی "ordenador" با معنایی مشابه استفاده می‌شود، همچنین در دیگر کشورهای اسپانیایی زبان computadora بصورت انگلیسی مآبانه‌ای ادا می‌شود. در پرتغالی واژه computador به‌کار می‌رود که از واژه computar گرفته شده و به معنای "محاسبه کردن" می‌باشد. در ایتالیایی واژه "calcolatore" که معنای ماشین حساب بکار می‌رود که بیشتر روی ویژگی حسابگری منطقی آن تاکید دارد. در سوئدی رایانه "dator" خوانده می‌شود که از "data" (داده‌ها) برگرفته شده است. به فنلاندی "tietokone" خوانده می‌شود که به معنی "ماشین اطلاعات" می‌باشد. اما در زبان ایسلندی توصیف شاعرانه‌تری بکار می‌رود، "tölva" که واژه ایست مرکب و به معنای "زن پیشگوی شمارشگر" می‌باشد. در چینی رایانه "dian nao" یا "مغز برقی" خوانده می‌شود.

کاربردهای رایانه

نخستین رایانه‌های رقمی، با قیمت‌های زیاد و حجم بزرگشان، در اصل محاسبات علمی را انجام می‌دادند، انیاک یک رایانه قدیمی ایالات متحده اصولا طراحی شده تا محاسبات پرتابه‌ای توپخانه و محاسبات مربوط به جدول چگالی نوترونی را انجام دهد. (این محاسبات بین دسامبر 1941 تا ژانویه 1946 روی حجمی بالغ بر یک میلیون کارت پانچ انجام پذیرفت! که این خود طراحی و سپس تصمیم نادرست بکارگرفته شده را نشان می‌دهد) بسیاری از ابررایانه‌های امروزی صرفاً برای کارهای ویژه محاسبات جنگ افزار هسته‌ای استفاده می‌گردد.

منابع و ماخذ :  

معمولا Microsoft Office‌ به خاطر برنامه‌های کاربردی اصلی آن یعنی Outlook، Excel، Word، PowerPoint وAccess‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد اما اگر از 2003 Office ‌استفاده می‌کنید، صرف‌نظر از نسخه انتشاری، ابزارهای مفید دیگری را می‌توانید از منوی Start ویندوز و در گروه Microsoft Office Tools‌‌‌‌›‌‌Microsoft Office‌بیابید.

اگر به هنگام نصب از تنظیمات پیش فرض Office ‌استفاده کنید، تمامی ‌8 یا 9 ابزار آن در منوی مذکور ظاهر خواهند شد. توجه داشته باشید که ابزار Microsoft Office Access Snapshot Viewer‌ فقط در نسخه‌هایی نصب می‌شود که شامل Access‌ باشند. برخی از گزینه‌های موجود در این منو به برنامه‌هایی اشاره می‌کنند که روی هارددیسک قرار دارند و بقیه اقلام منو قبل ازاینکه برنامه مربوطه برای اولین بار اجرا شود، آن را نصب می‌کنند (بنابراین CD نصب Office را در دسترس قرار دهید یا از محل قرارگیری فایل‌های مربوطه روی شبکه آگاهی داشته باشید.) در این مقاله هر کدام از این ابزارها را به طور مختصر معرفی می‌کنیم. ‌

ابزار Microsoft Office Picture Manager ‌: ایـــــن برنامه بـا وجود امکانات ویرایشـــــی کمتر نسبت به برنامه Photo Editor‌ که با نسخه‌های قبلی Office‌ عرضه می‌شد، به خوبی جایگزین آن شده است. همان‌طور که از نام آن نیز پیداست، Picture Manager‌ بیشتر برای مدیریت عکس‌هـا و تصاویر کاربرد دارد تا ویرایش آنها. در حقیقت این ابزار مشابه برخی از برنامه‌های مدیـریت آلبوم است که همراه اسکنرها و دوربین‌هـا عرضه می‌شـــــود و از قابلیت‌هـــــای همسانی نیز برخوردار است. همچنین قابلیت‌های بیشتـــــری نسبت به امکـــــانـــــات ســـــاده برنامه‌هـــــایـــــی چون Fax Viewer‌ Windows Picture andدارد. ایـــــن برنامه نه تنها ابزار مناسبی برای مدیـــــریت و مشاهده تصاویر است، بلکه امکـــــان ویرایش ساده تصاویـــر بـــــرای قالب‌هـــــای TIFF، PNG، JPEG، GIF، EMF‌، BMP و WMF ‌را فراهم می‌کنـــــد. بـــــه علاوه از این نرم‌افزار می‌توانید جهت فشرده سازی فایل‌هـــــا در اکثر قالب‌هـای ذکر شده و تبدیل تصاویر از یک قالب به قالب دیگر استفاده کنید.
Picture Manager ‌ظاهری شبیه به Windows Explorer‌دارد که ‌آن را در نمای Thumbnails(منوی View‌، گزینه Thumbnails) تنظیم کرده باشید،‌اما دارای امکانات بیشتری است. پنجره سمت چپ Picture Manager ‌بر خلاف Explorer،‌ ‌نمودار سلسله مراتبی از پوشه‌هـــــای موجود در هارددیسک را نمایش نمی‌دهـــــد، بلکه به جای آن حاوی میانبرهـــــای مربوطه به پوشه‌های خـــــاص است. اگــــر تصاویر مورد نظـــــر شما در پوشه‌های مختلفی پراکنـــده شده‌اند، می‌توانید با اضافه کردن یک میانبر برای هر پوشه، مستقیما به آنها دسترسی داشته باشید.
اگر می‌خواهیـــــد در تمـــــام قسمت‌هـــــای یک درایو پیمایش کنید، می‌توانید یک میانبر از پوشه‌ای که دارای زیر پوشه است، تهیـه کرده و میانبر مورد نظر را انتخاب کنید و به زیر شاخه‌های آن وارد شوید. به عنوان مثال اگر یک میانبر برای درایو C ‌ایجاد کنید، می‌توانید به تمام قسمت‌های درایو C‌ دسترسی داشته باشید. ‌برای اضافه کردن یک میانبر ‌از منوی File، گـــــزینه Add Picture Shortcut ‌را انتخاب کنید. در پنجره باز شده پوشه مورد نظر جهت تخصیص میانبـــــر را انتخاب کـــــرده و روی دکمه Add‌ کلیک کنیـــــد. برای اینکه میانبرهـــا به صورت خودکار اضافه شوند، از منوی File گزینه Locate Pictures ‌را انتخاب و در پنجره سمت راست، از منـــوی کشویی look in‌ درایو مورد نظر را انتخاب کرده و روی دکمه OK‌ کلیک کنیـــــد. اگـــــر در این منو، ‌گزینهLocal Drives‌ را انتخــاب کنید،‌Picture Manager ‌برای همه پوشه‌هــــای موجـــود در هارددیسک کـــــه حاوی فایل‌هایی در قالب‌های موردنظر باشند، میانبــــر ‌تهیه می‌کنـــــد. برای حذف یک میانبـــر، روی آن کلیک راست کنیــــد (یا پس از انتخاب آن، کلیدهای Shift+F10 ‌را بفشارید) و گزینه Remove Shortcut‌ را انتخـاب کنید. توجــه داشته باشید که روی گزینـــــه Delete کلیک نکنیـــــد،‌ چرا کـــــه اصل پــــوشـــــه و محتویـــــات آن را از روی هــــارددیسک پاک می‌کند.از دیگر امکانات Picture Manager ‌قابلیت تبدیل فایل‌هـــــا از یک قالب به قالب‌های دیگر است؛ برای ایـــــن منظوربعد از انتخاب فایل یا فایل‌های مورد نظر، در منوی File ‌روی گزینهExport‌ کلیک کنید. سپس از فهرست کشویی Export With This File Format، ‌قالب نهایی را که یکــــی ازموارد PNG،‌JPG، GIF،‌BMP ‌یا TIF است، مشخص کنید.شما همچنین می‌توانید از ابزارهای ویرایشیPicture Manager ‌کـــــه در منوی Picture‌ قرار دارنـــــد، استفاده کنیـــــد. این ابزارها امکاناتی نظیر حذف قرمزی چشم، تنظیم روشنایی و کنتـــــراست، چرخاندن تصویر، ‌تغییـــــر اندازه و فشرده‌سازی را فراهم می‌کنند. اگر از تغییراتی که در تصویر خود ایجاد کرده‌ایـــد، راضی نبودید، با استفاده از گزینه Undo‌ در منویEdit‌ می‌توانید به مرحله قبل از تغییرات بازگردید. مهم‌تـــــر آنکه تا زمانی که تغییرات خود را به‌وسیله گزینهSave ‌از منوی File ‌ذخیره نکرده‌ باشید، این تغییرات ثابت و پایدار نمی‌شوند. به هنگام بستن Picture Manager‌، اگر فایل ویرایش شده را ذخیره نکـــــرده باشید، برنامه از شما درباره ذخیره آن سوال خواهد کرد. ‌

‌ابزارهــــــای Microsoft Office Document Scanning‌ و Microsoft Office Document Imaging‌: ایــــــــن دو ابـــــــــزار با هم کار می‌کننـــــد؛ بدیـــــن تـــــرتیب کـــــه وقتی یک صفحــه توسط Document Scanning ضبط می‌شود، جهت نمایش و ویرایش به ابزار Document Imaging‌ارســـــال می‌شـــــود و در مقـــــابل Document Imaging‌ بــــــــــرای انجـــــام فـــــرآینـــــد اسکـــــن، ‌ازDocument Scanning‌ استفاده می‌کنــد. این دو ابزار از آن جهت حائز اهمیت هستند که در ترکیب با ویندوزXP، برخی قابلیت‌ها جهت مدیریت اسناد را در اختیار می‌گذارند.
هنگامی ‌که Document Scanning‌ را باز می‌کنید، درباره اسکنر مورد استفاده از شما سوال خواهد کرد.اگر این پرسش انجام نشد و شما در سیستم خـــــود بیشتر از یک اسکنر نصب کرده‌اید، روی دکمه Scanner‌کلیک کنیـــد و از فهرست موجود، اسکنر دلخـــــواه را انتخـــاب کنیـــــد. در ایـــــن پنجـــــره دو کـــــادر علامتـــــی ‌نیـــــز مشاهده می‌کنیـــد. بـــــرای اینکـــــه قبل از هر بـــــار اسکن بتوانیـــــد تنظیمات را بررسی کنیـــــد یـــــا آنهـــــا را تغییـــــر دهیـــــد، گـــــزینـــــه Show Scanner Driver Dialog Before Scanning ‌را فعال کنید. ‌از طریق ویژگی Preset برنامه می‌توانید بسیاری از تنظیمـــــات را کنترل کنید. برای مشاهده این تنظیمات، روی هر کدام کلیک کرده و دکمه Preset Options‌ را بفشارید. در پنجـــــره باز شده روی Edit Selected Preset‌ کلیک کنیـــــد. (بـــــا استفـــــاده از گزینـــه Create New Presets ‌می‌توانید نوع جدیدی از تنظیمات را ایجاد کنید.) برای مشاهده تنظیمات یا تغییر آنها بـــــا زبانه‌های مختلف و همچنیـــــن گزینه‌های قـــــابل دستیابی از طریق دکمه Advanced ‌کار کنید.در این بین، دو گزینـــــه اهمیت بیشتری دارند. زبانـــــهGeneral‌ را انتخاب کنید تا دکمه Create Shortcut در دسترس قرار گیرد. با کلیک روی ایـــــن دکمـــــه می‌توانیـــــد یک میانبـــــر از Preset جاری در دسک‌تاپ خود بسازیـــــد. بدین ترتیب با دابل کلیک روی میانبر به‌سادگی عملیات اسکن طبق تنظیمات آن Preset انجام می‌شود. در زبانه Processing ‌گزینه OCR ‌را می‌بینید که می‌توانــد متن را در یک سند اسکن شده تصویری، تشخیص دهــــد. ویژگی OCR ‌فــــایل اسکن شده را در Document Imaging قابل جست‌وجــــو کـــــرده و آن را بـــــرای Indexing Service ویندوز XP جهت ارائه قابلیت‌های ابتدایی مدیریت سند، قابل خواندن می‌کند. بدین ترتیب می‌توانیـــــد در یک سنـــــد اسکن شـــــده نیز بــا بهره‌گیری از ویژگی جست‌وجوی ویندوز به دنبال عبارت موردنظر بگردید.
همچنیـــــن می‌توانید بـــــا استفاده از منوی Tools و انتخــاب گزینه Send Text to Word، یـــــک سنـــــد را از Document Imaging بـــــه Word منتقل کنیـــــد (البتـــــه اگـــــر در هنگـــــام اسکن، متـــــن تشخیص داده نشـــــده است، ابتـــــدا باید از منـــــوی Tools، گزینه Recognize Text Using OCR را انتخاب کنید.)یکی دیگر از امکانات مفیـــــد Document Imaging ‌آن است که می‌توانیـــــد در یک سند چند صفحــه‌ای ترتیب صفحات را از طریق درگ کردن و رها کردن (drag&drop) تغییر دهیـد. همچنین می‌توانید صفحاتی را از یک پنجرهDocument Imaging‌ به پنجره‌ دیگر درگ کنید. برنامه Document Imaging ‌از دو نوع قالب فایلــی پشتیبانی می‌کند: TIFF‌ و MDI برای به اشتراک گذاشتن فایل‌ها بهتر است از قالب TIFF‌ استفاده کنید. اما توجـه داشته باشید که اگر فایلی را در قالب TIFF ‌ذخیره کنید، اطلاعات متنی آن در صورتی که با OCR تشخیص داده شده باشد، از بین خواهد رفت و بنابراین باید مجددا آن را تشخیص دهید. MDI‌ از ایـــــن مزیت برخورداراست که فایل‌هایـــــی با حجم کمتر تولیـــــد می‌کند. مثلا اگر فایلـــــی در قالب TIFF ‌حجمـــی برابر 112‌ مگابایت اشغــال کند، حجم این فایل در قالب MDI‌ به 333 کیلو بایت ‌کاهش می‌یابد.

ابزار Microsoft Clip Organizer‌ : همان‌طور که از نام آن برمی‌آید، ابزاری است برای مدیریت و گردآوری کلیپ‌های هنــری که برخی از آنها روی سیستم نصب می‌شوند و برخی دیگر توسط گزینه Clips Online‌ از منوی Tools قابل دریافت هستند. گزینه Add Clips To Organizer‌ از منوی File‌ هماننـــــد مورد مشابه در بـــــرنامـــــه Picture Organizer‌ امکــــان اضافه کردن کلیپ‌ها بــه‌صورت دستی یا خودکار را فراهم می‌کند. در اینجا نیز می‌توانید به آسانی با کاوش در منوها و بررسی هر یک از گزینه‌ها،‌ ‌کار با این برنامه را یاد بگیرید. به علاوه گزینه Search‌ از منوی View به شما امکان می‌دهد کــه با استفاده از یک کلمـه کلیدی در یک مجموعـه هنری و یا بین مجموعه‌های مختلف به جست‌وجـــــو بپردازیـــــد. برای حذف یک کلمه کلیـــــدی یا تغییر آن، روی کلیپ موردنظر کلیک راست کرده و از منوی باز شده Edit Keywords‌ را انتخاب کنید.

ویزارد  Microsoft Office 2003 Save My Settings Wizard : این ویزارد ‌تنظیمات برنامه‌های Office‌ را ذخیره می‌کند. همچنین می‌توانید تنظیمات ذخیره شده قبلی را نیز بازنشانی کنید. هنگامی ‌که تنظیمـــــات مورد نظـــــر را در یک فــایل ذخیره می‌کنید، تنها با انتقال این فایل به یک کامپیوتر دیگر می‌توانید در یک لحظـــــه تمام این تنظیمات را در برنامه‌های 2003 Office آن سیستـم ‌اعمـــــال کنیـــــد. مثلا هنگـــــام ارتقـــــای کامپیوتـــــر خود بـــــا بهره‌گیری از ایـــــن ویژگی می‌توانید تنظیمات سیستم جدید را سفارشی کنید. ‌

ابزار Microsoft Office Application Recovery : ایــــــــن ابزار ‌اجرای برنامه‌‌های Office‌ را که دچار اشکال شده و اصطلاحا قفل کرده‌اند،‌ خاتمه می‌دهد. همچنین با استفاده از این برنامه می‌توانید کارهای خود را بازیابی کنید.

ابزار Language Settings 2003 Microsoft Office‌: این ابزار بـــــه شما امکان می‌دهـد که گزینه‌های زبانی مـــــورد استفـــــاده در برنامه‌هـــــای Office ‌و همچنیـــــن زبـــــان پیش‌فرض را بـــــا حذف یا اضافـــــه کـــــردن زبـــــان مورد نظـر در لیست Enabled تغییـــــر دهیـــــد. بــه عنـــــوان مثال اگـــــر زبانOffice ‌را از (.English (U.S‌ به English (.U.K) تغییـــــر دهیـــــد، ویژگـــــی spell-checker، عبارت color ‌را به عنوان یک کلمـــــه صحیح و لغت color ‌را بــه عنوان کلمه اشتباه علامت گذاری می‌کند.

ابـــــــــــــزار Snapshot Viewer Microsoft Office Access‌: ایـــن ابـــزار بـــه شمـــا امکان تهیه تصویر از گزارشات Access‌ را می‌دهد. البته Snapshot Viewer در نسخه‌های Office شامل Accessموجود است. تهیه تصویر از گزارش ها زمانی مفید است کـــه بخواهیـــد ایــــن اطلاعـــات را بـــا افرادی کـــهAccess ‌ندارنــــد، به اشتراک بگذارید: بـــرای این منظور باید یک کپــــی از Viewer‌یا یک پیوند اینترنتـــی برای دریافت برنامه را همراه با تصاویر ارسال کنیـــــد. بــــه‌صـــورت پیش‌فرض فایل Snapview.exe ‌در مسیـــــر
C:\ program files\common file \microsoft shared\snapshot viewer قرار دارد. این برنامه از سایت مایکروسافت نیز قابل دریافت است.

ابزار Digital Certificate for VBA Projects: ‌ایـــن ابزار به شما امکان می‌دهد که یک گواهینامه دیجیتالی تهیه کنید. بدون این گواهینامه سیستم امنیتی ماکروهای Office، ‌با ماکروهایی که ایجاد کرده‌اید، به عنوان ماکروهای غیر معتبر برخورد می‌کند و بسته به تنظیمات امنیتی Office‌، ممکن است با هر بار باز کردن فایل حاوی ماکرو از شما بپرسد آیا مایلید ماکروها را فعال کنید و یا به سادگی آنها را غیرفعال می‌کند. با استفاده از این ابزار می‌توانید ماکروهای خود را برای نرم‌افزار Office ‌معتبر کنید.به هـــر حـــال شمـــا بـــا بـــــرخـــــی از برنامه‌هــــــای مفیـــــد و اغلـــــب فراموش‌شده‌ای که در منوی Microsoft Office Tools‌ قرار دارند، آشنا شدیـــــد؛ برنامه‌هایی کـــه بـــرای مدیـــریت عکس‌هـــــا و دیگر فایل‌هـای تصویـــری، تنظیم یک سیستم مدیـــریت اسناد، ایجـــاد گواهینامه برای ماکروها و یا انتشار اطلاعات مـــربوط به Access ‌مفید هستند. هنگام کار با این ابزارها، بیشتر به اهمیت و ارزش آنها پی خواهید برد.

غیاث الدین ابوالفتح، عمر بن ابراهیم خیام (خیامی) در سال 439 هجری (1048 میلادی) در شهر نیشابور و در زمانی به دنیا آمد که ترکان سلجوقی بر خراسان، ناحیه ای وسیع در شرق ایران، تسلط داشتند. وی در زادگاه خویش به آموختن علم پرداخت و نزد عالمان و استادان برجسته آن شهر از جمله امام موفق نیشابوری علوم زمانه خویش را فراگرفت و چنانکه گفته اند بسیار جوان بود که در فلسفه و ریاضیات تبحر یافت. خیام در سال 461 هجری به قصد سمرقند، نیشابور را ترک کرد و در آنجا تحت حمایت ابوطاهر عبدالرحمن بن احمد , قاضی القضات سمرقند اثربرجسته خود را در جبر تألیف کرد. خیام سپس به اصفهان رفت و مدت 18 سال در آنجا اقامت گزید و با حمایت ملک شاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک، به همراه جمعی از دانشمندان و ریاضیدانان معروف زمانه خود، در رصد خانه ای که به دستور ملکشاه تأسیس شده بود، به انجام تحقیقات نجومی پرداخت. حاصل این تحقیقات اصلاح تقویم رایج در آن زمان و تنظیم تقویم جلالی (لقب سلطان ملکشاه سلجوقی) بود. در تقویم جلالی، سال شمسی تقریباً برابر با 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 45 ثانیه است. سال دوازده ماه دارد 6 ماه نخست هر ماه 31 روز و 5 ماه بعد هر ماه 30 روز و ماه آخر 29 روز است هر چهارسال، یکسال را کبیسه می خوانند که ماه آخر آن 30 روز است و آن سال 366 روز است هر چهار سال، یکسال را کبیسه می خوانند که ماه آخر آن 30 روز است و آن سال 366 روز می شود در تقویم جلالی هر پنج هزار سال یک روز اختلاف زمان وجود دارد در صورتیکه در تقویم گریگوری هر ده هزار سال سه روز اشتباه دارد. بعد از کشته شدن نظام الملک و سپس ملکشاه، در میان فرزندان ملکشاه بر سر تصاحب سلطنت اختلاف افتاد. به دلیل آشوب ها و درگیری های ناشی از این امر، مسائل علمی و فرهنگی که قبلا از اهمیت خاصی برخوردار بود به فراموشی سپرده شد. عدم توجه به امور علمی و دانشمندان و رصدخانه، خیام را بر آن داشت که اصفهان را به قصد خراسان ترک کند. وی باقی عمر خویش را در شهرهای مهم خراسان به ویژه نیشابور و مرو که پایتخت فرمانروائی سنجر (پسر سوم ملکشاه) بود، گذراند. در آن زمان مرو یکی از مراکز مهم علمی و فرهنگی دنیا به شمار می رفت و دانشمندان زیادی در آن حضور داشتند. بیشتر کارهای علمی خیام پس از مراجعت از اصفهان در این شهر جامه عمل به خود گرفت. دستاوردهای علمی خیام برای جامعه بشری متعدد و بسیار درخور توجه بوده است. وی برای نخستین بار در تاریخ ریاضی به نحو تحسین برانگیزی معادله های درجه اول تا سوم را دسته بندی کرد، و سپس با استفاده از ترسیمات هندسی مبتنی بر مقاطع مخروطی توانست برای تمامی آنها راه حلی کلی ارائه کند. وی برای معادله های درجه دوم هم از راه حلی هندسی و هم از راه حل عددی استفاده کرد، اما برای معادلات درجه سوم تنها ترسیمات هندسی را به کار برد؛ و بدین ترتیب توانست برای اغلب آنها راه حلی بیابد و در مواردی امکان وجود دو جواب را بررسی کند. اشکال کار در این بود که به دلیل تعریف نشدن اعداد منفی در آن زمان، خیام به جوابهای منفی معادله توجه نمی کرد و به سادگی از کنار امکان وجود سه جواب برای معادله درجه سوم رد می شد. با این همه تقریبا چهار قرن قبل از دکارت توانست به یکی از مهمترین دستاوردهای بشری در تاریخ جبر بلکه علوم دست یابد و راه حلی را که دکارت بعدها (به صورت کاملتر) بیان کرد، پیش نهد. خیام همچنین توانست با موفقیت تعریف عدد را به عنوان کمیتی پیوسته به دست دهد و در واقع برای نخستین بار عدد مثبت حقیقی را تعریف کند و سرانجام به این حکم برسد که هیچ کمیتی، مرکب از جزء های تقسیم ناپذیر نیست و از نظر ریاضی، می توان هر مقداری را به بی نهایت بخش تقسیم کرد. همچنین خیام ضمن جستجوی راهی برای اثبات "اصل توازی" (اصل پنجم مقاله اول اصول اقلیدس) در کتاب شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس (شرح اصول مشکل آفرین کتاب اقلیدس)، مبتکر مفهوم عمیقی در هندسه شد. در تلاش برای اثبات این اصل، خیام گزاره هایی را بیان کرد که کاملا مطابق گزاره هایی بود که چند قرن بعد توسط والیس و ساکری ریاضیدانان اروپایی بیان شد و راه را برای ظهور هندسه های نااقلیدسی در قرن نوزدهم هموار کرد. بسیاری را عقیده بر این است که مثلث حسابی پاسکال را باید مثلث حسابی خیام نامید و برخی پا را از این هم فراتر گذاشتند و معتقدند، دو جمله ای نیوتن را باید دو جمله ای خیام نامید. البته گفته می شودبیشتر از این دستور نیوتن و قانون تشکیل ضریب بسط دو جمله ای را چه جمشید کاشانی و چه نصیرالدین توسی ضمن بررسی قانون های مربوط به ریشه گرفتن از عددها آورده اند. استعداد شگرف خیام سبب شد که وی در زمینه های دیگری از دانش بشری نیز دستاوردهایی داشته باشد. از وی رساله های کوتاهی در زمینه هایی چون مکانیک، هیدرواستاتیک، هواشناسی، نظریه موسیقی و غیره نیز بر جای مانده است. اخیراً نیز تحقیقاتی در مورد فعالیت خیام در زمینه هندسه تزئینی انجام شده است که ارتباط او را با ساخت گنبد شمالی مسجد جامع اصفهان تأئید می کند. عده‌ای از تذکره‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا و عده‌ای دیگر او را شاگرد امام موفق عارف معروف نوشته‌اند. تاریخنگاران و دانشمندان هم عصر خیام و کسانی که پس از او آمدند جملگی بر استادی وی در فلسفه اذعان داشته اند، تا آنجا که گاه وی را حکیم دوران و ابن سینای زمان شمرده اند. آثار فلسفی موجود خیام به چند رساله کوتاه اما عمیق و پربار محدود می شود. آخرین رساله فلسفی خیام مبین گرایش های عرفانی اوست. اما گذشته از همه اینها، بیشترین شهرت خیام در طی دو قرن اخیر در جهان به دلیل رباعیات اوست که نخستین بار توسط فیتزجرالد به انگلیسی ترجمه و در دسترس جهانیان قرار گرفت و نام او را در ردیف چهار شاعر بزرگ جهان یعنی هومر، شکسپیر، دانته و گوته قرار داد. رباعیات خیام به دلیل ترجمه بسیار آزاد (و گاه اشتباه) از شعر او موجب سوء تعبیرهای بعضاً غیر قابل قبولی از شخصیت وی شده است. این رباعیات بحث و اختلاف نظر میان تحلیلگران اندیشه خیام را شدت بخشیده است. برخی برای بیان اندیشه او تنها به ظاهر رباعیات او بسنده می کنند، در حالی که برخی دیگر بر این اعتقادند که اندیشه های واقعی خیام عمیق تر از آن است که صرفا با تفسیر ظاهری شعر او قابل بیان باشد. خیام پس از عمری پربار سرانجام در سال 517 هجری (طبق گفته اغلب منابع) در موطن خویش نیشابور درگذشت و وی را در امامزاده محروق به خاک سپردند. آثار خیام آثار علمی و ادبی بسیار تالیف نمود که معروفترین آنها هفده رساله و کتاب به شرح زیر است: 1- رساله فی براهین‌الجبر و المقابله به زبان عربی، در جبر و مقابله که فوق العاده معروف است و به‌وسیله دکتر غلامحسین مصاحب در تهران به چاپ رسیده‌است. 2- رساله کون و تکلیف به عربی درباره حکمت خالق در خلق عالم و حکمت تکلیف که خیام آن را در پاسخ پرسش امام ابونصر محمدبن ابراهیم نسوی در سال 473 نوشته‌است و او یکی از شاگردان پورسینا بوده و در مجموعه جامع البدایع باهتمام سید محی الدین صبری بسال 1230 و کتاب خیام در هند به اهتمام سلیمان ندوی سال 1933 میلادی چاپ شده‌است. 3- رساله‌ای در شرح مشکلات کتاب مصادرات اقلیدس و این رساله در سال 1314 به اهتمام دکتر تقی ارانی به چاپ رسید که از لحاظ ریاضی بسیار مهم است. 4- رساله روضة‌القلوب در کلیات وجود. 5- رساله ضیاء العلی. 6- رساله میزان‌الحکمه. 7- رساله‌ای در صورت و تضاد. 8- ترجمه خطبه ابن سینا. 9- رساله‌ای در صحت طرق هندسی برای استخراج جذر و کعب. 10- رساله مشکلات ایجاب. 11- رساله‌ای در طبیعیات. 12- رساله‌ای در بیان زیگ ملکشهاهی. 13- رساله نظام الملک در بیان حکومت. 14- رساله لوازم‌الاکمنه. 15- اشعار عربی خیام که در حدود 19 رباعی آن بدست آمده‌است. 16- نوروزنامه. 17- رباعیات فارسی خیام که در حدود 200 چارینه (رباعی) یا بیشتر از حکیم عمر خیام است و زائد بر آن مربوط به خیام نبوده بلکه به خیام نسبت داده شده. 18- عیون الحکمه. 19- رساله معراجیه. 20- رساله در علم کلیات. 21- رساله در تحقیق معنی وجود.