گسترش کشور و سرزمین

در جنگی که بین کورش بزرگ و کرزوس (همان قارون نام‌ور که دایی مادر کورش یعنی ماندانا هم بود) پادشاه لیدیه در گرفت، کورش در «کاپادوکیه» به کرزوس پیشنهاد کرد که پیرو پارس شود. کرزوس این پیشنهاد را نپذیرفت و جنگ بین‌شان آغاز گردید. در نخستین برخورد، پیروزی با کرزوس بود. سرانجام در جنگ سختی که در «پتریوم» پایتخت هیتی‌ها روی داد، کرزوس به سمت سارد فرار کرد و در آنجا بست نشست. کورش شهر را دوره کرد و کرزوس را دستگیر نمود. لیدیه گرفته شد و به عنوان یکی از استان‌های ایران به شمار آمد. کرزوس از این پس مشاور بزرگ هخامنشیان شد. پس از گرفتن لیدی، کورش متوجه شهرهای یونانی شد و از آنها نیز، تسلیم بی اما و اگر را خواست که یونانیان نپذیرفتند. در نتیجه شهرهای یونانی یکی پس از دیگری گرفته شدند. رفتار کوروش با شکست‌خوردگان در مردم آسیای صغیر اثر گذاشت. کورش، گرفتن آسیای صغیر را به پایان رساند و سپس متوجه مرزهای خاوری شد. زرنگ، رخج، مرو و بلخ، یکی پس از دیگری در زمره استان‌های تازه درآمدند. کورش از جیحون گذر کرد و به سیحون که مرز شمال خاوری کشور بود، رسید و در آنجا شهرهایی سخت‌بنیاد، برای جلوگیری از یورش‌های مردم آسیای مرکزی ساخت. کورش در بازگشت از مرزهای خاوری، عملیاتی در درازای مرزهای باختری انجام داد. ناتوانی بابل، به واسطه بی‌کفایتی نبونید، پادشاه بابل و فشارهای مالیاتی، کورش را متوجه آنجا کرد. بابل بدون جنگ شکست خورد و پادشاه آن دستگیر شد. کورش در همان نخستین سال پادشاهی خود بر بابل، فرمانی بر اساس آزادی یهودیان از بند و بازگشت به کشور و دوباره‌سازی پرستش‌گاه خود در بیت‌المقدس پخش کرد. او دیگر بردگان را هم آزاد کرد، و به گونه‌ای برده‌داری را از میان برداشت.

نام سرزمین‌های وابسته، در سنگ‌نوشته‌ای در آرامگاه داریوش که در نقش رستم می‌باشد، به تفصیل این گونه آمده‌است: ماد، خووج (خوزستان)، پرثوه (پارت)، هریوا (هرات)، باختر، سغد، خوارزم، زرنگ، آراخوزیا (رخج، افغانستان جنوبی تا قندهار)، ثته‌گوش (پنجاب)، گنداره (گندهارا) (کابل، پیشاور)، هندوش (سند)، سکاهوم ورکه (سکاهای فرای جیحون)، سگاتیگره خود (سکاهای تیزخود، فرای سیحون)، بابل، آشور، عربستان، مودرایه (مصر)، ارمینه (ارمن)، کته‌په‌توک (کاپادوکیه، بخش خاوری آسیای صغیر)، سپرد (سارد، لیدیه در باختر آسیای صغیر)، یئونه (ایونیا، یونانیان آسیای صغیر)، سکایه تردریا (سکاهای آن سوی دریا: کریمه، دانوب)، سکودر (مقدونیه)، یئونه‌تک‌برا (یونانیان سپردار: تراکیه، تراس)، پوتیه (سومالی)، کوشیا (کوش، حبشه)، مکیه (طرابلس باختر، برقه)، کرخا (کارتاژ، قرطاجنه یا کاریه در آسیای صغیر).

مرگ کورش بزرگ

در اثر شورش ماساژت‌ها که یک ایل ایرانی‌تبار و نیمه‌بیابان‌گرد و تیره‌ای از سکاهای آن سوی رودخانه سیردریا بودند، مرزهای شمال خاوری شاهنشاهی ایران مورد تهدید قرار گرفت. کورش بزرگ، کمبوجیه را به عنوان شاه بابل برگزید و به جنگ رفت و در آغاز پیروزی‌هایی به دست آورد. تاریخ‌نویسان یونانی در داستان‌های خود مدعی شده‌اند که ملکه ایرانی‌تبار ماساژت‌ها، تهم‌رییش^[5] او را به درون سرزمین خود کشاند و کورش در نبردی سخت، شکست خورد و زخم برداشت و بعد از سه روز درگذشت و این‌که پیکر وی را به پاسارگاد آوردند و به خاک سپردند. پس از مرگ کوروش بزرگ، فرزند بزرگ‌تر او کمبوجیه به شاهنشاهی رسید.

پادشاهی کمبوجیه

بر اساس یکی از داستان‌ها، کمبوجیه، هنگامی که قصد لشکرکشی به سوی مصر را داشت، از ترس توطئه، دستور کشتن برادرش بردیا را داد. در راه بازگشت کمبوجیه از مصر، یکی از موبدان دربار به نام گئومات مغ، که به بردیا مانند بود، خود را به جای بردیا گذاشته و پادشاه خواند. بر اساس یکی دیگر از داستان‌ها، گئومات مغ با آگاهی از این که بردیا کیست، وی را کشته و سپس چون هم‌مانند بردیا بود، به تخت پادشاهی نشست.

کتیبه سه زبانی خشایارشاه بر جرز غربی ایوان جنوبی کاخ تچر

کمبوجیه با شنیدن این خبر در هنگام بازگشت، یک شب و به هنگام باده‌نوشی خود را با خنجر زخمی کرد که بر اثر همین زخم نیز درگذشت (521 پ. م.).

کمبوجیه در بازگشت از مصر مرد. ولی برخی دلیل مرگ وی را بیماری و برخی دیگر توطئه خویشاوندان می‌دانند اما روشن است که وی در راه بازگشت از مصر مرده‌است ولی شوند (دلیل) آن تا کنون ناگفته به جای مانده‌است. پس از مرگ کمبوجیه کسی وارث پادشاهی هخامنشیان نبود.

بر اساس گفته‌ای کوروش بزرگ، در بستر مرگ، بردیا را به فرماندهی استان‌های خاوری شاهنشاهی ایران گماشت. کمبوجیه دوم، پیش از رفتن به مصر، از آنجا که از احتمال شورش برادرش می‌ترسید، دستور کشتن بردیا را داد. مردم از کشته شدن او خبر نداشتند و در سال 522 پ. م. شخصی به نام گوماته مغ خود را به دروغ بردیا و شاه ایران نامید. چون مردم بردیا دوست داشتند و به پادشاهی او راضی بودند و از سویی هیچ کس از راز کشتن بردیا آگاه نبود، دل از پادشاهی کمبوجیه برداشتند و پادشاهی بردیا (گئوماتا) را با جان و دل پذیره شدند و این همان خبرهایی بود که در سوریه به گوش کمبوجیه رسید و سبب خودکشی او شد. برخی از تاریخ‌نگاران نیز، کشته شدن بردیا را کار گئومات می‌دانند.

در نوشتارهای تاریخی از وی به عنوان بردیای دروغین یاد شده‌است. در کتیبه بیستون نزدیک کرمانشاه، گوماته‌ی مغ زیر پای داریوش بزرگ نشان داده شده‌است. داریوش شاه که از سوی کورش بزرگ به فرمانداری مصر برگزیده شده بود، پس از دریافتن این رخداد به ایران می‌آید و بردیای دروغین را از پای درآورده، به تخت می‌نشیند.

کارهای گوماته مغ سبب سوءظن درباریان هخامنشی شد که سرکرده? آنان داریوش، پسر ویشتاسب هخامنشی بود. هفت تن از بزرگان ایران که داریوش بزرگ نیز در شمار آنان بود، توسط یکی از زنان حرم‌سرای گئوماتا که دختر یکی از هفت سردار بزرگ ایران و موفق به دیدن گوش‌های بریده او شده بود، پرده از کارش برکشیدند و روزی به کاخ شاهی رفتند و نقاب از چهره‌اش برگرفتند و با این خیانت بزرگ، او، برادرش و دوستان او را که به دربار راه یافته بودند، نابود کردند و به فرمانروایی هفت ماهه او پایان بخشیدند.

پادشاهی داریوش بزرگ

سنگ‌نبشته بیستون در کرمانشاه مهمترین متن تاریخی در دوران هخامنشیان

کتیبه داریوش بزرگ در کاخ آپادانای شوش

کتیبه سه زبانه خشایارشا در ترکیه

داریوش بزرگ (داریوش یکم) (549-486 پ. م.) سومین پادشاه هخامنشی (پادشاهی از 521 تا 486 پ. م.). فرزند ویشتاسپ (گشتاسپ) بود. ویشتاسپ، فرزند ارشام و ارشام پسر آریارمنا بود.

ویشتاسپ پدر او در زمان کورش، ساتراپ (استان‌دار) پارس بود. داریوش در آغاز پادشاهی با دردسرهای بسیاری روبرو شد. دوری کمبوجیه از ایران چهار سال به درازا کشیده بود. گئومات مغ هفت ماه خود را به عنوان بردیا، برادر کمبوجیه بر تخت نشانده و بی‌نظمی و هرج و مرج را در کشور گسترش داده بود. در بخش‌های دیگر کشور هم کسان دیگر به دعوی این که از دودمان شاهان پیشین هستند، پرچم استقلال برافراشته بودند. گفتاری که از زبان داریوش در کتیبه بیستون از این رویدادها آمده، جالب است و سرانجام همه به کام او پایان یافت. داریوش این پیروزی‌ها را در همه جا نتیجه? خواست اهورامزدا می‌داند، می‌گوید:

«هرچه کردم به هر گونه، به خواست اهورامزدا بود. از زمانی که شاه شدم، نوزده جنگ کردم. به خواست اهورامزدا لشکرشان را درهم شکستم و 9 شاه را گرفتم... سرزمین‌هایی که شوریدند، دروغ آن‌ها را شوراند. زیرا به مردم دروغ گفتند. پس از آن اهورامزدا این کسان را به دست من داد و با آن‌ها چنان که می‌خواستم، رفتار کردم. ای آن که پس از این شاه خواهی بود، با تمام نیرو از دروغ بپرهیز. اگر اندیشه کنی: چه کنم تا کشور من سالم بماند، دروغگو را نابود کن...».

پزشکی به نام دموک دس که در دستگاه اری‌تس بود و دربند به زندان داریوش افتاده بود، هنگامی که زخم پستان آتوسا دختر کورش و زن داریوش را درمان می‌کرد، او را واداشت که داریوش را به لشکرکشی به سرزمین یونان ترغیب کند. باید خاطرنشان ساخت که این پزشک، یونانی بود و داریوش او را از بازگشت به کشورش محروم کرده بود. دموک‌دس به ملکه گفته بود که خود او را به‌عنوان راهنمای گرفتن یونان به داریوش بشناساند و بگوید که شاه با داشتن چنین راهنمایی، به خوبی می‌تواند بر یونان چیره شود. این پزشک یونانی خود را به همراه گروهی از پارسیان به یونان رساند و در آن جا به خلاف خواسته? داریوش، در شهر کرتن که میهن راستین او بود، ماند و دیگر به ایران نیامد و گروه پارسی که برای آشنا شدن با روزگار یونان و فراهم کردن زمینه? گرفتن آن دیار رفته بود، بی‌نتیجه به میهن بازگشت.

داریوش پس از فرو نشاندن شورش‌های درونی و سرکوبی شورشیان، دستگاه‌های کشوری و دیوانی منظمی درست کرد که براساس آن همه? کشورها و استان‌های پیرو شاهنشاهی او بتوانند با یکدیگر و با مرکز شاهنشاهی مربوط و از دیدگاه سازمان اداری هماهنگ باشند.

لشکرکشی داریوش به اروپا: در زمان‌های گوناگون تاریخی ایل‌های آریایی سکاها در بخش‌های گوناگون سرزمین پهناوری که از ترکستان تا کناره? دانوب، در مرکز اروپا امتداد داشت، جای گرفته بودند. به طور کلی از دید شهرنشینی در پایه? پایینی بوده‌اند.

هرودت در گفتار یورش داریوش به سکاییه نوشته‌است که سکاها از جنگ با او دوری کردند و به درون سرزمین خود پس کشیدند و چون بیابان پهناوری در پیش پای آنها بود، آن قدر داریوش را به‌دنبال خود کشیدند که او از ترس پایان خوراک بر آن شد به ایران برگردد. اما با اینکه در این یورش، پیروزی شاهانه‌ای به دست نیاورد، سکاها را برای همیشه از یورش به ایران و ایجاد دردسر برای مردم شمال این آب و خاک منصرف ساخت.

گرفتن هند: داریوش متوجه پنجاب و سند شد. در سال 512 پ. م. ایرانیان از رود سند گذشتند و بخشی از سرزمین هند را گرفتند. داریوش فرمان داد تا کشتی‌هایی بسازند و از راه دریای عمان به پنجاب و سند بروند. این دو سرزمین زرخیز و پرثروت برای ایران آن روز بسیار مهم بود. این چیرگی پارسیان در تاریخ هند، آغاز دوران تازه‌ای گردید و سرنوشت هند را دگرگون ساخت.

داریوش جانشین خود را برگزید و هنگامی که آخرین زمینه چینی‌های خود را برای جنگ مصر و یونان می‌دید پس از 36 سال پادشاهی درگذشت. این رویداد در سال 486 پ. م. بوده‌است. آرامگاه داریوش یکم در چهار هزار و پانصد متری پارسه، در نقش رستم است.

در زمان او مرزهای سرزمین‌های شاهنشاهی ایران از یک سو به چین و از سوی دیگر به درون اروپا و آفریقا می‌رسید.

وضع اجتماعی و اقتصادی در دوره هخامنشی

کورش در دوران زمامداری خود، از سیاست اقتصادی و اجتماعی عاقلانه‌ای که کمابیش بر اساس خواسته‌های کشورهای وابسته بود، پیروی می‌کرد. از این سخن او که می‌گوید: «رفتار پادشاه با رفتار شبان تفاوت ندارد، چنانکه شبان نمی‌تواند از گله‌اش بیش از آنچه به آنها خدمت می‌کند، بردارد. همچنان پادشاه از شهرها و مردم همان‌قدر می‌تواند استفاده کند که آنها را خوشبخت می‌دارد.» و نیز از رفتار و سیاست همگانی او، به خوبی پیداست که وی تحکیم و تثبیت پادشاهی خود را در تأمین خوشبختی مردم می‌دانست و کمتر به دنبال زراندوزی و تحمیل مالیات بر کشورهای وابسته? خود بود. او در دوران کشورگشایی نه تنها از کشتن و کشتارهای وحشتناک خودداری کرد بلکه به باورهای مردم احترام گذاشت و آنچه را که از کشورهای شکست‌خورده ربوده بودند، پس داد. «بر اساس تورات، پنج هزار و چهار سد ظرف طلا و سیم را به بنی‌اسراییل می‌بخشد، پرستش‌گاه‌های مردم شکست‌خورده را می‌سازد و می‌آراید.» و به گفته? گزنفون، رفتار او به گونه‌ای بوده که «همه می‌خواستند جز خواسته? او چیزی بر آنها حکومت نکند.» کمبوجیه با آنکه از کیاست کورش بهره‌ای نداشت و از سیاست آزاده? وی پیروی نمی‌کرد، در دوران توانمندی خود به گرفتن مالیات از مردم شکست‌خورده نپرداخت، بلکه مانند کورش بزرگ به گرفتن هدیه‌هایی چند قانع بود.^{[نیازمند منبع]}

منابع پژوهش درباره هخامنشیان

درباره دوره هخامنشیان سه گروه منبع کتبی که از نظر اعتبار، حجم و نحوه بیان بسیار متفاوت است، در دست است. این منابع عبارت است از: سنگ نبشته‌های شاهان، گزارش‌های کم و بیش مفصل نویسندگان یونانی و رومی و لوح‌های بی شمار گلی با متن‌های کوتاه و به ویژه لوح‌های دیوانی تخت جمشید به زبان عیلامی.^[6]

برافتادن شاهنشاهی هخامنشی

نبرد ایسوس (333 پ. م.) اولین نبرد مستقیم اسکندر است با سپاه داریوش سوم. داریوش و اسکندر در نزدیکی شهر ایسوس با یکدیگر رو به رو شدند.

شناخت تمدن ایران دوران هخامنشیان که تأثیری بنیادین بر دوران‌های پسین گذارده‌است، برای شناخت جامع فرهنگ ایران گریزناپذیر می‌باشد. از نظر نام و عنوان، این درست است که شاهنشاهی بزرگ ماد دورانی دراز پایید و سپس جای خود را به شاهنشاهی هخامنشی سپرد، ولی نکته بسیار مهم آنکه شاهنشاهی هخامنشی چیزی جز تداوم دولت و تمدن ماد نبود. همان خاندان‌ها و همان مردم، روندی را که برگزیده بودند با پویایی و رشد بیشتر تداوم بخشیدند و در پهنه‌ای بسیار پهناور، آن را تا پایه بزرگ‌ترین شاهنشاهی شناخته شده جهان، گسترش دادند.

زمان ماندگاری شاهنشاهی هخامنشی، 220 سال بود. فرمانروایی آنان در قلمرو شاهنشاهی – به خصوص در آغاز – موجب گسترش کشاورزی، تامین بازرگانی و حت تشویق پژوهش‌های علمی و جغرافیایی نیز بوده‌است. پایه‌های اخلاقی این شاهنشاهی نیز به ویژه در دوره? کسانی مانند کورش و داریوش بزرگ متضمن احترام به باورهای مردم پیرو و پشتیبانی از ناتوانان در برابر نیرومندان بوده‌است، از دیدگاه تاریخی جالب توجه‌است. بیانیه نام‌ور (معروف) کوروش در هنگام پیروزی بر بابل را، پژوهشگران یک نمونه از پایه‌های حقوق مردم در دوران باستان برشمرده‌اند.

هخامنشیان 220 سال (از 550 پیش از زادروز تا 330 پیش از زادروز) بر بخش بزرگی از جهان شناخته‌شده آن روز از رود سند تا دانوب در اروپا و از آسیای میانه تا شمال خاوری آفریقا فرمان راندند. شاهنشاهی هخامنشی به دست اسکندر مقدونی برافتاد.

اشیاء و کتیبه‌های باستانی

نگارخانه

• 

  چشم‌اندازی از خرابه‌های تخت‌جمشید

• 

  خرابه‌های عمارت شاهنشاهی تخت‌جمشید

• 

  دریک (سکه?) هخامنشی 490 سال پیش از میلاد

• 

  ارابه طلایی هخامنشی

• 
• 

  قطعات برش‌خورده? زرین

• 

  تندیس زرین

• 

  اشیاء زرین و سیمین از گنجینه? آموی

• 

  سفال هخامنشی

• 

  ظرف ماهی‌شکل از جنس زر

• 

  سینی سنگی از تخت جمشید

• 

  سرستون به شکل گاو

• 

  نشان پرچم کوروش بزرگ. یافت شده در تخت جمشید

• 

  ریتون

• 

  طرحی از پارسه

• 

  سردیس شیر

• 

  تندیس سگی به نظر از نژاد ماستیف

• 

  مُهر استوانه‌ای

• 

  نقش‌برجسته‌های تخت جمشید

• 

  تالار آپادانا، سربازان مادی و پارسی

• 

  نوروز زرتشتی

• 

  عرضه? پیشکش‌ها در تخت جمشید

• 

  نقش‌برجسته? یک خنجر

• 

  چند سرباز پارسی — تخت جمشید

خبرگزاری آریا – محققان آلمانی پیش نویس اولیه ژنتیک انسان های اولیه را ترسیم کردند که دارای بیش از 3 بیلیون ساختمان ژنتیکی می باشد که در مورد انسان باستان اطلاعات جدید ارائه کرده و ارتباط آن با انسان مدرن را نمایش داده است.

به گزارش سرویس علمی آریا به نقل از اسوشیتد پرس , این پیش نویس حدود 63 درصد 3.2 بیلیون خصوصیت ژنتیکی انسان اولیه را پوشش می دهد . این گروه که توسط نسل شناس اسوانتو پائابو رهبری می شود حدود 3.7 بیلیون ژن را بررسی کرده اند.

پائابو اظهار کرد که ژن های انسان های اولیه ابزاری مهم برای دنبال کردن سیر تکاملی انسان توسط دانشمندان و آنهایی که در مورد منشأ خصوصیات ژنتیکی بررسی می کنند ارائه می دهد.

پس از آنکه خداوند متعال حضرت آدم و حّوا را آفرید و آن دو به سبب نافرمانی و غفلت از بهشت رانده شدند، نسل بشریت در روی زمین تداوم یافت. گاهی برخی از افراد چنین می پندارند که آدم و حوا نخستین انسانها نبودند بلکه پیش از آنها هم انسانهایی برروی زمین می کرده اند- این مقاله می کوشد با توجه به شواهد قرآنی و روایی حقیقت امر را روشن گرداند.

آدم و حوا انسانهای نخستین!

بهترین دلیل برای آنکه آدم و حوا اولین انسانهای روی زمین بوده اند اشارات ظریف قرآنی در مورد این موضوع است. شاهد نخست آن است که قابیل پس از قتل برادرش نسبت به جسد وی متحیر مانده و نمی دانست که با آن چه معامله ای باید کرد. سرانجام در اثر تعلیم کلاغی که خدا برای تفهیم وی به سوی او فرستاد (و با چنگال خود چیزی را در زمین دفن کرد) مشکل قابیل حل شد: "فبعث الله غُراباً یبحَثُ فی الارض لیُریه کیفَ یُواری س?أةَ أخیه ، پس خداوند کلاغی را برانگیخت که در زمین جستجو می کرد برای آنکه به او نشان دهد چگونه جسد برادرش را پنهان سازد." (مائده /31)

اگر قابیل فرزندان نسل های پیشین بود و قبل از آدم و حوا انسان های دیگری هم بودند یقیناً دفن مرده را از اجداد خویش آموخته بودند و هرگز قابیل در این امر بدیهی متحیر نمی ماند.

تحیر قابیل!

بنابراین تحیّر قابیل برای آنکه نمی دانست با جسد مرده ی برادرش چه کند نشان از آن دارد که این واقعه نخستین بار بوده است که مورد مواجهه ی او قرار گرفته است. بنابراین قبل از قابیل و پدر و مادرش انسانهایی نبوده اند.

خطاب الهی!

دومین دلیل روشن براین مطلب که آدم و حوا نخستین انسانها بوده اند آن است که خداوند متعال در ابتدای سوره ی مبارکه ی نساء همه ی انسانها را مخاطب ساخته و می فرماید: بپرهیزد از خدایی که شما را از حقیقت و نفس واحدی آفرید و از همان نفس واحد همسرش را خلق کرد و از این دو مردان و زنان فراوانی را در عالم پراکند: "یا أیها الناس اتقّوا ربّکم الذی خلقکم من نفسٍ واحدةٍ و خلق منها زوجها و بَثَّ منهما رجالاً کثیراً ونساءً ...." (نسا/1) براساس این آیه ی شریفه آدم و حوا نمی توانند فرزندان انسانهای دیگر باشند زیرا در قرآن از این دو به عنوان سرسلسله انسانهای موجود یاد شده است.

جدال احسن قرآنی!

روشن ترین دلیل قرآنی براین مطلب که آدم (ع) خود فرزند کسی نبوده و خود سرآغاز نسل بشر است جدال احسنی است که قرآن کریم با مسیحیان درباره ی خلقت عیسی (ع) دارد که می فرماید: "إن مَثلَ عیسی عندالله کمثل ادَم َ خلقه من تُرابٍ تُمَّ قالَ له کن فیکون،همانا مثل عیسی نزد خداوند همانند مثل آدم است که او را از خاک آفرید هم به او گفت باش پس می باشد." (آل عمران/59) یعنی شما ای مسیحیان پذیرفته اید که خدا، آدم (ع) را بدون پدر و مادر از خاک آفرید. پس درباره ی مسیح (ع) چه مشکلی دارید که تولد را بدون پدر تحقق پذیر نمی دانید و مسیح (ع) را فرزند خداوند می پندارید؟!

اقوال مختلف درباره ی آدم و حّوا!

برخی معتقدند که آدم و حوا (ع) فرزند انسان های دیگری بودند! اما دیگران به دلیل نداشتن رشد فکری بشر غیر مسئول بوده و تنها آدم و حوا از میان آنها انتخاب شدند و مسئولیت یافتند. صاحبان این تفکر حتی به برخی از آیات قرآنی برای مدعای خویش تمسّک جسته اند:

یک پدر و مادر دیگه!

دلیل اول براین نظر آن است که خدا انسان ها را به صورت جمع خطاب کرده و می فرماید: "ما شما را آفریدیم و صورت گری کردیم و سپس به فرشته ها فرمان سجده برای آدم دادیم،"لقد خلقناکم ثُمّ صورنا کم ثم قلنا للملئکة اسجدوا لِادم ..." (اعراف /11) با توجه به معنای کلمه ی "ثُم" (سپس) معلوم می شود که خداوند متعال نخست جمع انسانها را آفریده و سپس آدم (ع) را از میان آنها برگزیده و سجده براو را برفرشتگان فرمان داده است.

پاسخ این استدلال آن است که کلمه ی "ثمّ" همه جا به ترتیب وقوعی دلالت ندارد و گاهی ترتیب در گزارش را می رساند. برای مثال خداوند در جایی نخست از فرستادن قرآن سخن می گوید و با اشاره به برکت های حاصل از انزال قرآن می فرماید: "و هذا کتاب أنزلناه مبارک مصدق الّذی بین یدیه و لتنذر اُمّ القری و من حولها ...." (انعام /92) سپس با کلمه ی "ثم" از انزال تورات که دیر زمانی پیش از قرآن فرو فرستاده شده است خبر می دهد: "ثمّ ایننا موسی الکتاب ..." (انعام /154)

"سپس" دلالت وقوعی ندارد!

روشن است که این "ثم" برتربیت وقوعی دلالت ندارد زیرا نزول تورات از حیث وقوع برنزول قرآن مقدم است اما براساس نکته ای، از فرستادن قرآن پیش از فرستادن تورات یاد شده است. پس این تقدیم تنها از حیث گزارش است و این گونه ترتیب را "ترتیب ذکری" می گویند. درباره ی خلقت انسان ها نیز وقتی قرآن کریم سجده برآدم را با "ثم" در مرحله ی دوم بیان می کند ترتیب در ذکر را اراده کرده است نه ترتیب در وقوع را!

یک دلیل دیگر!

از دیگر دلایلی که برای گزینش آدم و حوا و از میان انسانهای دیگر ارائه شده است که دلالت برآن دارد آنکه غیر از آدم و حوا انسان های دیگری هم آفریده شده بودند آیه ای در قرآن است که می فرماید: ".... و بداً خلق الانسان من طینٍ ثمّ جعل نسله من سلالهٍ من مّاءٍ مهین ثمّ سوَّئه و نفخ فیه من رّوحه" (سجده /آیات 9-7)

در این آیه ی شریفه نخست دو نحوه ی خلقت انسان (از گل و آب) را یاد آور شده و سپس با کلمه "ثم" از تسویه و دمیده شدن روح الهی در موردی ویژه خبر می دهد. براین اساس نخستین مرحله آفرینش انسان از گل بود و بعد نسل انسانی را از آب (نطفه) استمرار بخشیده آن گاه از میان انسانها آدم ابوالبشر را برای دمیدن روح الهی برگزیده است. و بنابراین انسانهای دیگری هم بوده اند که البته شایستگی دمیده شدن روح الهی را نداشتند.

آدم و بنی آدم!

پاسخ این استدلال روشن است زیرا این آیه ی شریفه آدم (ع) را آفریده شده از گل می داند و نسل او را از نطفه ی او می شمارد و بعد از این از دمیدن روح الهی در او سخن می گوید که نفخ روح آدم (ع) بعد از پدید آمدن او از گل و نفخ روح در نسل او هنگام پدید آمدن آنان از آب (نطفه) بوده است و تفاوت آفرینش آدم با بنی آدم نیز درست در همین جا نمایان می شود که آفرینش آدم تراب و طین و حماء مسنون و صلصال را پیموده است امّا بنی آدم سلسله نطفه، علقه، مضغه و عظام و ... را پشت سرگذاشته است که در سایر آیات قرآنی به هردوی این موارد اشاره شده است.

پایان سخن ...

با توجه به برخی از دلایل قرآنی که ذکر شد معلوم می شود که آدم و حوا نخستین انسانها بوده اند و پیش از آنها انسان هایی نبوده اند حتی انسانهایی که مسئولیت و عهدی بر عهده ی آنها نبوده است!

                                                                                                                        ن . رادفر

                                                                                                                                    بخش اعتقادات شیعه تبیان

انسان های اولیه تا انسان های امروزی

به راستی همگان درصددند تا قدمت همه عرصه های پزشکی، کشاورزی، صنعتی و... را بررسی کنند اما وقتی صحبت از انسان و پیدایش او در کره زمین می شود بی شک می گوییم که انسان موجودی است بافرهنگ اما آیا شاخص های فرهنگی که تاکید بر فرهنگی بودن جامعه انسانی دارد بر انسان های اولیه حاکم بوده است؟ در این رابطه با جلال الدین رفیع فر به گفت وگو نشستیم. وی دارای دکترای انسان شناسی از دانشگاه سوربن فرانسه و از اعضای هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و همچنین مرکز تحقیقات علمی فرانسه ENRS و از سال 1367 رسماً دانشیار گروه آموزش انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی است.

پیدایش اولیه انسان در کره زمین را با توجه به نظریات مختلف علمی موجود می توانیم در حدود چهار میلیون سال پیش در نظر بگیریم اما برای توجیه این زمان لازم است سابقه اش را بررسی کنیم که در حال حاضر دو دیدگاه مهم برای ارائه یک تعریف جامع، دقیق و علمی از انسان بیش از سایر دیگر تعریفات مورد توجه قرار گرفته که در تعریف اول یک دیدگاه زیست شناسی را مدنظر دارد و شاخص های جسمانی انسان را به عنوان محور تعریف برای انسان در نظر می گیریم یعنی انسان پستانداری است که بر روی دو پا راه می رود و دارای 23 جفت کروموزوم است اما تعریف دوم که بیشتر نقطه نظرات علمای علوم انسانی را مدنظر دارد و می گوید انسان موجودی است بافرهنگ. در واقع تاکید بر فرهنگی بودن جامعه انسانی است که این خصیصه این جامعه را از سایر جوامع به راحتی مجزا می کند. بنابراین براساس تعریف دوم سابقه انسان را می توان دست کم بین دو تا دو و نیم میلیون سال در نظر گرفت زیرا قدیمی ترین آثار فرهنگی پیدا شده به همین زمان مزبور تعلق دارد.

? قدمت چهار میلیون ساله انسان

براساس قوانین شناخته شده در علم زیست شناسی کلیه موجودات از جمله انسان دارای قابلیت هایی هستند که با هدف تطبیق با محیط دچار تغییر می شوند، انسان هم از این قاعده مستثنی نبوده و نیست و شواهد موجود نشانگر آن است که از قدیمی ترین اسکلت های به دست آمده از انسان تا به امروز تغییرات جسمانی قابل توجهی قابل مشاهده است که براساس مطالعات علمی مشخص شده که این تغییرات عمدتاً با هدف تطبیق با محیط و از طریق جهش های ژنتیکی به طور غیرارادی عمل می کند که این تغییرات پس از مدت زمانی امکان مقایسه نمونه های قبلی با نمونه های جدیدتر را فراهم کرده و قابل شناسایی می شود. بنابراین با توجه به این قابلیت ها نباید انتظار داشت که در طول چهار میلیون سال گذشته جسم انسان دچار هیچ گونه تغییری نشده باشد. لازم به ذکر است که این تغییرات صرفاً فیزیکی است و ماهیت انسان را تحت تاثیر قرار نمی دهد. ویژگی های قدیمی ترین نمونه های به دست آمده از انسان نشانگر آن است که انسان های اولیه در مقایسه با انسان های امروزی دارای قدی کوتاه تر، جمجمه ای کوچک تر و آرواره های قوی با 32 دندان که ترکیب دندان ها بیشتر به گیاه خواری تمایل نشان می دهد و همچنین دست هایی اندکی بلندتر هستند که نمونه مشخص آن دو اسکلت معروفی است که در دهه 1970 و 1990 از دره لفارس در کشور فعلی اتیوپی به دست آمده است که یکی دختر 18 ساله ای با نام لوسی و دیگری رامیدو یک پسر بالغ بوده که مطالعات انجام شده روی این دو اسکلت نشان داده است این نمونه ها که قدمت بین 5/3 تا 4 میلیون سال را داشته اند اولاً روی دو پا راه می رفته اند، دست ها و پا هایشان کاملاً شبیه انسان های امروزی و اندازه قدشان حدود یک متر و بیست سانتی متر بوده و گنجایش جمجمه آنها حدود 500 سانتی مترمکعب (یک سوم انسان های امروزی) تعیین شده است و زیستگاه این نمونه ها جنگل های آفریقای شرقی است که در حال حاضر کشور های اتیوپی، کنیا و تانزانیا را دربرمی گیرند. در واقع کشف لوسی و رامیدو در این منطقه از جهان به عنوان قدیمی ترین فسیل های شناخته شده ای که می توان آنها را به عنوان اجداد انسان های امروزی دانست باعث شده که دانشمندان خاستگاه انسان را شرق آفریقا معرفی کنند. اما نبود عناصر فرهنگی تنها مشکلی است که برای اثبات انسان بودن این نمونه ها وجود دارد، به همین دلیل برای زیست شناسان انسان بودن این نمونه ها تایید شده است ولی برای انسان شناسان فرهنگی این نمونه ها 1- هوموهابیلیس ها، 2- هوموارکتوس ها، 3- سنیانتروپ ها انسان نما نامیده می شود.

? هوموهابیلیس ها

? هوموهابیلیس ها خالق ابزارهای ابتدایی:

از زمانی که اولین عناصر فرهنگی یعنی یک سلسله ابزار های سنگی با قدمت حدود 5/2 میلیون سال پیدا می شوند کم کم می توان از حضور انسان بر روی کره زمین با اطمینان بیشتری صحبت کرد و انسان های خالق این ابزار های ابتدایی نمونه هایی هستند که هوموهابیلیس انسان ماهر نامیده می شوند. مهارت این انسان ها که همچنان و تنها در شرق آفریقا زندگی می کرده اند از ساختن ابزار های سنگی بسیار ساده که غالباً برای شکار و یا انجام کارهای روزمره دیگر می توانسته مورد استفاده قرار بگیرد بوده است. هوموهابیلیس ها در مقایسه با نمونه های قبلی دارای قدی بلندتر حدود 145 سانتی متر بوده و جمجمه ای بزرگتر که حدود بین 700 تا 900 سانتی متر مکعب گنجایش داشته است البته تفاوت های دیگری هم در سایر اندام ها می توان در این نمونه ها نسبت به نمونه های قبلی مشاهده کرد. اما هنوز عده ای از صاحب نظران هستند که ابزارهای سنگی ساخته شده توسط این نمونه ها را به عنوان ابزار نمی پذیرند زیرا معتقدند این تولیدات در چارچوب تعریفی که از ابزار ارائه می شود قرار نمی گیرد. در واقع در این تعریف گفته شده ابزار یعنی وسایلی که برای ساختن وسایل دیگر مورد استفاده قرار گیرد نه هر چیزی که انسان می تواند از آن به عنوان یک وسیله برای منظوری خاص مورد استفاده قرار دهد بنابراین این نمونه ها نیز برای عده ای همچنان انسان نما در نظر گرفته می شود.

? هوموارکتوس ها

از حدود دو میلیون سال پیش اسکلت هایی از انسان به دست آمده که علاوه بر دارا بودن ویژگی های بسیار نزدیک به انسان امروزی قادر به تولید وسایل بودند که کاملاً با تعریفی که از ابزار گفته شد مطابقت دارد و این نمونه ها در اصطلاح علمی هوموارکتوس انسان راست قامت نامیده می شوند که قادر به تولید این ابزارها بودند و در حال حاضر دو نقطه از جهان یعنی شرق آفریقا و منطقه قفقاز در آسیا کشور فعلی گرجستان قدیمی ترین اسکلت هایی از این نوع را با قدمت بین 8/1 تا دو میلیون سال پیش ارائه دادند. هوموارکتوس ها از نظر جسمانی از گردن به پائین تفاوت چشم گیری با انسان های امروزی ندارند، تنها می توان تفاوتی در جمجمه و آرواره آنها با انسان های امروزی مشاهده کرد که گنجایش جمجمه هوموارکتوس ها به حدود 1200 سانتی متر مکعب افزایش پیدا کرده بود و متوسط قد آنها 50/1 تا 60/1 سانتی متر بوده که آنها ابزارسازهای بسیار ماهری بودند و بعضی ابزارهای به دست آمده از هوموارکتوس ها از نظر مواد اولیه، نوع سنگ و تکنولوژی ساخت بسیار قابل توجه هستند. این انسان ها معیشت شان مبتنی بر شکار و گردآوری بوده است و عمده ابزارهایی که می ساختند در این زمینه مورد استفاده قرار گرفت.

? سنیانتروپ ها

نمونه های چینی آنها که سنیانتروپ نامیده می شوند در حدود 800 هزار سال پیش در غاری به نام شوکوتین در نزدیکی شهر فعلی پکن زندگی می کردند که تکنیک های تولید آتش را می شناختند و برای تولید آن در محل های مسکونی خود مورد استفاده قرار می دادند اما به کارگیری تکنیک های تولید آتش از یک طرف و ساختن ابزارهای بسیار دقیق و کارآمد با بهره گیری از تکنیک های پیچیده که نشان دهنده بهره مندی از دانشی قابل قبول بود جای هیچگونه تردیدی را برای حضور فرهنگ در جامعه این انسان ها باقی نمی گذارد و نمونه های اخیر تا حدود 100 هزار سال پیش در سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا زندگی می کردند و از آن زمان به بعد هیچ نشانه ای از حضور این انسان ها به دست نیامده است.

? هوموساپینس ها

در حدود 300 هزار سال پیش حضور انسان با مشخصات کمی متفاوت تر در آسیا و آفریقا تایید شده است. این انسان که هوموساپینس انسان اندیشمند نامیده می شود مدت ها بعد به دو دسته تقسیم شده اند که دسته اول معروف به انسان نئاندرتال هستند. نئاندرتال ها با جمجمه های بزرگ تر از نمونه های امروزی از انسان مدرن متمایز می شوند که این نمونه ها دست کم در سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا تا چهل هزار سال پیش حضور داشتند اما تجمعات شان در اروپا به خصوص اروپای مرکزی و همچنین غرب آسیا بوده است و از آن زمان دیگر نشانه ای از وجود آنها نمی توان بر روی کره زمین به دست آورد و ایران هم یکی از کشورهایی است که نشانه های دقیق و جالبی از سکونت این نوع انسان ارائه کرده است. اما دسته دوم هوموساپینس انسان امروزی نامیده می شود که قدیمی ترین نمونه آن در فلسطین با قدمت نزدیک به صد هزار سال یافت شده است. این نمونه دست کم تا به امروز بر روی کره زمین زندگی می کند و از حدود 35 هزار سال پیش تمام قاره ها را به تسخیر خود درآورده است و شروع جدیدی در تاریخ زندگی انسان را نوید داده است که به دوره عصر حجر جدید معروف است. مهمترین شاخص آن پیدایش هنر در جامعه انسانی است و شاخص دیگر آن پیدایش پرستشگاه های عمومی است که غالباً در غار های زیرزمینی که نور طبیعی دریافت نمی کرده اند ایجاد شده و ویژگی مهم این پرستشگاه ها، تصویر حکاکی و یا نقاشی شده بر روی سقف و دیواره های آن است. تصاویری که در این پرستشگاه ها ترسیم شده اند غالباً تصاویر حیواناتی خاص بوده اند که به احتمال زیاد نمادهای مذهبی را تشکیل می دهند. در واقع جامعه انسانی در این مقطع به نظر می رسد با وجود اینکه هنوز از اقتصاد مصرفی تبعیت می کرده و شیوه زندگی مردمان آن کوچندگی بوده است به یک ساختار فرهنگی نسبتاً پیچیده رسیده بود که نمادهای مذهبی و پرستشگاه های عمومی به خوبی پیچیدگی این ساختار را نشان می دهند.

? پیدایش انقلاب نوسنگی

در حدود 15 هزار سال پیش جامعه انسانی وارد مرحله دیگری از تحولات فرهنگی عمیق می شود. انسان ها در این مقطع و تنها در خاورمیانه موفق می شوند با اهلی کردن اولین حیوانات و همچنین روی آوردن به کشاورزی ساختار اقتصادی خود را تغییر داده و وارد ساختار جدیدی که به آن اقتصاد تولیدی می گوییم شوند. در واقع دیگر دامداری و کشاورزی در این مقطع برای اولین بار با زندگی انسان آمیخته شد و مدت کوتاهی شیوه زندگی انسان را تغییر می دهد و پیدایش جوامع روستایی نتیجه این تحول است که تحول به قدری با اهمیت است که دانشمندان آن را یک انقلاب نوسنگی می نامند، انقلابی که در نهایت منجر به یک سلسله تغییرات بنیادی در جامعه انسانی شد و جوامع امروزی را شکل داد. این انقلاب در همه عرصه های اجتماعی، فرهنگی جامعه انسانی توانست عمل کند؛ ارزش ها، قوانین، نوع سکونت، تکنولوژی و حتی ساختار خانواده و باورها نیز از این تحولات مستثنی نبوده است. همچنین اختراعات جدید خصوصاً در تکنولوژی استفاده از فلزات و ابداع سفالینه از دیگر اختراعات مهم این دوره به شمار می آیند.

به نظر می آید به وجود آمدن پدیده مالکیت از دیگر تحولات مهم این دوره بوده باشد. به هر حال این تحولات در نهایت زمینه های پیدایش یک ساختار جدید اجتماعی، فرهنگی دیگر را فراهم کردند که منجر به پیدایش اختراع خط و همچنین جامعه شهری شد که باز هم در خاورمیانه این اتفاقات را شاهد بودیم.

کشف رازهای شگفت انگیز سکونتگاه نخستین انسانهای فلات ایران

غار پبده - خوزستان	غار پبده - خوزستان	غار پبده (تالار بعد از دهانه) - خوزستان	غار پبده (دهانه) - خوزستان
غار پبده - خوزستان	غار پبده (استراحتگاه حجاری شده در عمق 6 متری) - خوزستان	غار پبده (حشرات داخل غار) - خوزستان	غار پبده (مارمولک داخل غار) - خوزستان
غار پبده - خوزستان	غار پبده (بخش گنبدی شکل انتهای غار) - خوزستان

 Toranj CMS چیست؟

Toranj CMS یک سیستم مدیریت محتوای وب سایت می باشد که به شما این امکــان را می دهد که بدون احتیاج به اطلاعات فنی برنامه نویسی و طراحی ، یک وب سایت قدرتمند و کارآمد در اختیار داشته باشید و هر لحظه از زمان و در هر نقطه از این جهان پهناور ،فقط با اتصال به اینترنت به مدیریت وب سایت خود پرداخته و اطلاعات خود را بروز رسانی نمایید

Toranj CMS یک سیستم مدیریت محتوای کاملاً ایرانی و بومی می باشد که بر خلاف بسیاری از سیستم های مدیریت وب سایت موجود ، ترجمـه فارسی نرم افزار های خارجی مانند Joomla یا worldpress نمی باشد بلکه با بررسی نقاط قوت و ضعف انواع این گونه نرم افزار ها و با توجه به نیازهای کاربران ، طراحی و پیاده سازی گردیده است.

این سیستم مدیریت محتوا ، علاوه بر کارایی بسیار بالا ، بر اساس یک Platform ابداعی پدید آمده است که علاوه بر شمار امکانات لحاظ شده ،قابلیت افزودن موارد درخواستی مشتریان را دارا بوده و به راحتی قابل توسعه توسط تیم پدید آورنده می باشد.

یکی از مزایای دیگر Toranj CMS ، سیستم بهینه سازی در موتور های جستجوی بکار رفته در تمام قسمتهای برنامه می باشد که یک عامل مهم و حیاتی در جهت رشد و پیشرفت وب سایت شما می باشد.

فناوری های مورد استفاده

زیر ساختهای نرم افزاری پروژه ها بر اساس PHP Framework است. استفاده از فناوری PHP با انعطاف پذیری، قابلیت اطمینان ، نوآوری و امنیت مثال زدنی خود قابلیت های بسیاری را برای ما به ارمغان می‏آورد، که از جمله آن قابلیت مدیریت کدهای تولید شده، پشتیبانی از شی گرایی و سازگاری با متدولوژی انتخابی پروژه، وابسته نبودن به یک زبان خاص است.ضمن آنکه بسترها و زیرساختهای نرم افزاری انتخاب PHP به عنوان بستر اصلی اجرای پروژه ، امکان استفاده از فناوری های جانبی دیگری که سازگار با Windows هستند را فراهم خواهد کرد.چندلایه بودن نرم افزارهای تولیدی موجب تسهیل شرایط ارتقای وبسایت طراحی شده در آینده خواهد بود.ضمن آنکه هزینه های reworking )دوباره کاری) را به هنگام توسعه پروژه حذف خواهد نمود.
برای خدمات بانک اطلاعاتی از MYSQL استفاده خواهد شد. عملکرد سریع ،قابلیت اطمینان بالا و سهولت در استفاده این بانک اطلاعاتی در وب به همراه امکانات وسیع و کارایی قابل توجه، آن را به انتخاب مناسبی تبدیل نموده است .

طراحی گرافیک

ظاهر سایت شما یکی از دلایل بازدید مجدد افراد از سایت شما خواهد بود.یکی از نقاط ضعف سیستم های مدیریت محتوای موجود ، عدم طراحی قالب های اختصاصی برای ظاهر وب سایت می باشد.Toranj CMS با امکان طراحی ظاهــر اختصـاصی به شما این قابلیت را می دهد تا علاوه بر داشتن یک وب سایت با هسته ای کارآمد و قوی ، از ظاهری زیبا و در شأن شرکت یا سازمان خود برخوردار گردید.

ملاحظات امنیتی :

یکی از نکات بسیار مهم در وب سایت ، بحث امنیتی وب سایت می باشد.تیم توسعه دهنده toranjCMS سعی نموده تا حد امکان نسبت به این مهم حساس باشد و خاطر کاربران را از لحاظ حملات هکر ها آسوده سازد.در زیر بخش هایی که امکان حملات وجود داشته و در toranjCMS مورد پوشش قرار گرفته است ذکر می گردد.

:SQL Injectionمهمترین روش نفوذ و تخریب اطلاعات هر وب سایت که در toranjCMS با تعریف فیلتر ها و توابع ناظم،از این گونه حملات محافظت به عمل آمده است.

IP Blacklist: در قسمت مدیریت toranjCMS بخشی با عنوان لیست سیاه قرار دارد که با لیست کردن IP های مشکوک به مدیر سایت این امکان را می هد تا این IP ها را قفل کرده و از حملات احتمالی جلوگیری کند.

Session Hijacking: یکی دیگر از روش های نفوذ،دزدیدن sessionID نام دارد که هکر با دزدیدن sessionID مدیر سایت به روشهای مختلف وارد پنل مدیریت بشود. در toranjCMS با بلاک کردن IP مدیر این مشکل مرتفع گردیده است.

XSS: روش دیگر برای مورد حمله قرار دادن مخاطبان یک سایت XSS نام دارد. toranjCMS با قرار دادن فیلترهایی از ارسال کدهای XSS به بانک اطلاعاتی جلوگیری کرده تا مخاطبان سایت شما نیز در امنیت باشند.

?